Molens zijn machines, die vragen om speciaal schilderwerk

‘Schilderwerk aan molens is een vak apart, want molens zijn meer machines dan bouwwerken. Het moment dat kan worden geschilderd, de omstandigheden waaronder en de kennis van de toe te passen verfsoorten maakte het nodig bij de URL 4009 “Historisch schilderwerk” een speciale bijlage “Schilderwerk aan molens” toe te voegen’, vertelt Jeroen Cloïn van Cloïn Schilderwerken. Cloïn was nauw bij de totstandkoming van de bijlage betrokken.

Schilderwerk op grote hoogte vergt specifieke veiligheidsvoorschriften - foto Jeroen Cloïn

Gereedschap
‘Zie de molen als een stuk gereedschap dat alleen op bepaalde momenten kan worden onderhouden. Die momenten zijn onder andere als het weinig waait en de molen niet hoeft te draaien’, licht Jeroen Cloïn toe. ‘Oorspronkelijk ging de molenaar ook zelf op windstille dagen het onderhoud aan de molen uitvoeren. Conserveren was een van de belangrijkste doelen van dat onderhoud. Vanuit die visie is de bijlage bij URL 4009 ook opgesteld. Waar een restauratieschilder bij een gewoon werk trots is op een strak geplamuurde deur, kijk je bij een molen naar de meest geschikte verfsoorten voor de conservering. Daarbij heb je natuurlijk te maken met het zogenaamde maatvaste houtwerk, dat in wezen niet heel veel afwijkt van het gewone monumentale schilderwerk. Maar ook en vooral veel niet-maatvast houtwerk. De gaande (bewegende) delen vragen een heel specifieke benadering. Neem de wieken als voorbeeld. Deze door wind of water aangedreven elementen staan aan bijzondere krachten bloot. Veel vocht bijvoorbeeld en dus is een dampopen verf daar een vereiste. Binnen daarentegen tref je vaak kalkverf aan, dat schimmels bestrijdt, wat nodig is om de kwaliteit van het meel hoog te houden’.

Kennis behouden
Die kennis daarover, benadrukt Cloïn, moet worden behouden. ‘Veel verffabrikanten prijzen hun verven vanuit hun eigen, hedendaagse visie en vaak beperk modern assortiment aan. Een goed toepasbare uitvoeringsrichtlijn is ook daarom essentieel. Het legt de kennis en kunde vast die nodig is voor een specifiek onderdeel van ons erfgoed. Hopelijk nemen de verffabrieken daar ook kennis van’. ‘En’, vervolgt hij, ‘waar in het verleden de kennis binnen het bedrijf zelf werd overgedragen is dat nu steeds minder het geval. Een uitvoeringsrichtlijn borgt het behoud van die kennis en kunde’.

Veiligheid
Hij noemt nog een paar aspecten die het schilderwerk aan molens bijzonder maken. ‘De veiligheid. Er moeten heel goede afspraken worden gemaakt tussen de molenaar en de schilder over de bediening en het beheer van de molen tijdens het werk. Je moet er niet aan denken dat ie opeens op hol slaat. Elke werkdag moet dat worden geborgen’. Een ander aspect is het klimaat, vervolgt Cloïn. ‘Molens staan van nature op plekken waar het waait, en vaak hard kan waaien. Ook dat vraagt om speciale aandacht van de schilder, alvorens aan het werk te gaan. Voldoende beschermende maatregelen en opleiding om op hoogte te kunnen werken is daarom een vereiste.’

De ontwerp-bijlage Schilderwerk aan molens is door het CCvD op 12 maart jl. vrijgegeven voor reactie. Reacties op het ontwerp zijn welkom. U kunt hiervoor tot 28 april 2021 een mail sturen aan secretariaat@stichtingERM.nl. We stellen het op prijs als u bij uw reactie bijgaand formulier gebruikt, dat helpt ons bij het behandelen van uw reactie.