Duurzame opwekking

Duurzame opwekking

Bij duurzame energieopwekking gaat om energie uit natuurlijke bronnen zoals zon, wind, bodem en water. Windenergie en waterkracht zijn vaak geen optie bij kerkgebouwen. Zonnepanelen en geothermie zijn voor kerkgebouwen in specifieke situaties mogelijk.

Zonnepanelen

KOSTEN	€ 9.000
BESPARING	10.000 kWh/jaar
TVT	4 - 5 jaar

Kerken hebben meestal prominente daken die in het zicht liggen. Zonnepanelen in het zicht worden bij monumenten in de regel als detonerend ervaren en zijn daarom vaak onwenselijk. Soms bieden bijgebouwen met platte daken mogelijkheden. Een terugverdientijd van zo’n 5 jaar is al mogelijk bij gunstige dakvlakken op het zuiden. Het brandrisico van zonnepanelen is beperkt en voor zover er branden optreden wordt dit voornamelijk veroorzaakt door foutief aangelegde bekabeling. Daarom is het aan te bevelen om hiervoor een erkende PV-installateur in te schakelen.

Op niet-monumentale kerkdaken gedekt met leien kunnen zonneleien soms een optie zijn en zonnepannen in het geval van kerkdaken met dakpannen . Deze integreren esthetisch beter dan zonnepanelen, echter zijn ongeveer drie keer zo duur en hebben zo’n 25% lagere opbrengst per vierkante meter. Ook zijn ze in technisch opzicht kwetsbaarder dan zonnepanelen. Bij monumentale daken worden zonneleien en zonnepannen afgeraden. De bestaande historische dakbedekking moet dan immers vervangen worden, waardoor historisch materiaal verloren gaat. Bij monumentale kerkgebouwen zonder geschikte bijgebouwen is het daarom vaak de beste optie om te participeren in collectieve plaatsing van zonnepanelen op geschikte daken in de buurt. Op deze manier kan een monumentale kerk toch duurzaam energie opwekken zonder het aanzicht van het kerkdak aan te tasten.

Geothermie

Aardwarmte (geothermie) kan worden benut om gebouwen te verwarmen of koelen. Het kan alleen in combinatie met een warmtepomp en lage temperatuurverwarming toegepast worden. Er bestaan open en gesloten systemen die respectievelijk gebruik maken van de warmte van het grondwater en de bodem. De kosten van de bron in combinatie met een elektrische warmtepomp zijn afhankelijk van de capaciteit en bodemgesteldheid en variëren sterk. Voor kerkeigenaren is dit over het algemeen een zeer kostbare duurzaamheidsmaatregel. In de praktijk is gebleken dat men dan vaak liever kiest voor investeren in restauratie en instandhouding van het casco van de kerk.

Open bronsystemen

Open systemen onttrekken water uit een geschikte grondwaterlaag - meestal tussen de 80 en 200 meter diep - om dat vervolgens weer te injecteren. De bekendste vorm is warmte/koude opslag (WKO). Een WKO-systeem bestaat uit een warme en een koude bron. In de winter wordt warm water opgepompt om een gebouw te verwarmen. Het afgekoelde water wordt vervolgens geïnjecteerd in de koude bron. In de zomer gebeurt het omgekeerde. Het is van belang dat de warme en koude bronnen in balans blijven, dus er moet zowel warmte- als koelbehoefte aanwezig zijn. Dit systeem heeft het hoogste rendement vanwege de hoge temperatuur van de warme bron en de lage temperatuur van de koude bron. Open bronnen zijn geschikt voor grote intensief gebruikte
kerkgebouwen vanaf 2.000 m2. Vaak is koeling in kerken niet aan de orde. In dat geval kan WKO mogelijkerwijs toch een optie zijn indien er in een naburig gebouw koelbehoefte aanwezig is.

Gesloten bronsystemen

Gesloten bodemsystemen zijn er met horizontale en verticale bodemwarmtewisselaars. Door de warmtewisselaar wordt water met een antivriesmiddel gepompt om warmte of koude aan de bodem te onttrekken. De bodemtemperatuur is redelijk constant (10 à 12°C) en uitstekend geschikt voor de voeding van een warmtepomp. Het energetisch rendement is gemiddeld iets lager dan bij open systemen. Bodemwisselaars zijn geschikt voor grote kerkgebouwen tot circa 2.500 m2 netto vloeroppervlak.