Herstel en onderhoud
Herstel kan beperkt blijven tot de (verwijderde) aangetaste delen; behoud van de historische waarde is dan maximaal.
Als eigenaar of beheerder van een monument kunt u worden geconfronteerd met schade aan uw gebouw. Een scheur in een muur, houtrot in een kozijn, wateroverlast door een lekkend dak. Schade die moet worden hersteld.
Hieronder bespreken we de mogelijke schades aan uw monument:
Muren
Muur met funderingsproblemen
Instabiele fundering zorgde voor ernstige verzakking en scheuren in de muur.
Schade:
Muren die scheef staan of verzakken, en/of scheuren door bakstenen.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Scheuren in metselwerk
Een dergelijke scheur in een relatief sterke muur kan tal van oorzaken hebben.
Schade:
Het metselwerk vertoont scheuren langs de voegen of door de stenen.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Bakstenen met schade
Langdurige gootlekkage en te hard reparatievoegwerk belastten het historische baksteenwerk met veel vocht. Vorst en zoutuitbloei veroorzaakten vervolgens ernstige schade.
Schade:
Het metselwerk vertoont schade aan de oppervlakte zoals uitbloei, korst- of blaarvorming, afschilferen of verpoederen.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Voegwerk met beschadigingen
Versleten voegwerk als gevolg van reiniging.
Schade:
Het voegwerk is verweerd, weggespoeld of uitgevallen. Ook kan het fysiek beschadigd zijn. Voegwerk is aan vervanging toe als het zijn waterwerende en beeldbepalende functie niet meer vervult. Verweerd, maar nog grotendeels functionerend voegwerk blijft in principe gehandhaafd.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Natuursteen met beschadigingen
Gebroken hardsteenblok door roestende scharnierdook.
Schade:
Oppervlakteschade en desintegratie (verlies van samenhang, breuk), zoals overmatige verkleuring, vervuiling, uitspoelen, oppervlakteverlies, afboeren of ‘steken’ (ontspanningsscheuren in de natuursteen zelf).
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Ramen en glas
Glas-in-lood
Uitgenomen glas-in-lood paneel met bezweken loodstrips. Na reinigen en verloden is dit Jugendstil-raam weer hersteld.
Schade:
Glas-in-lood is verweerd, heeft gescheurde loodstrips, uitgezakte panelen, gebroken ruiten of geroeste bindroeden en brugstaven. De voorstelling op gebrandschilderd glas is vervaagd.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Houten kozijnen, ramen en luiken
De ingerotte onderkant van een ‘gecanneleerde’ eiken buitendeur is hersteld door inschieten van nieuwe delen in dezelfde houtsoort en detaillering.
Schade:
Houtrot en vervorming van geveltimmerwerk zoals bij kozijnen, deuren, ramen, luiken, lijsten en beschietingen.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Daken
Pannendak
Inmiddels tamelijk zeldzame zwartverglaasde Oudhollandse plannen op het dak van een zeventiende-eeuws huis.
Schade:
Lekkage. De pannen zijn gebroken, gebarsten of schilferen.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Leidak
Visuele schade door ondeskundig ingedekte loden loketten bij de keper van een torenspits.
Schade:
De leien zijn verweerd en zwellen op, schilferen of delamineren. Ook bevestigingsmiddelen, zoals leinagels en leihaken zijn vergankelijk. De leihaken kunnen door corrosie zijn aangetast.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Riet dak
Verweerd rieten dak, waardoor mos en algen vrij spel hebben. Alleen integrale vervanging door nieuw riet is mogelijk.
Schade:
Bij natuurlijke veroudering verdwijnt de buitenste laag of ‘slijtlaag’ van een rieten dak en raken de gaarden (horizontale binddraden) zichtbaar. Op het dak kunnen mos of algen groeien. Verder kan door stormschade, slijtage door schurende boomtakken en door vochtconcentratie bij de killen aanvullende schade ontstaan. Ook kunnen vogels het riet voor nestbouw plunderen of op zoek naar voedsel vernielen.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Schilderwerk
Schilderwerk
Bij het schilderonderhoud is niet gelet op schade in het kozijn. De aansluiting tegen het muurwerk is met harde dichte specie gevuld, met als gevolg een goeddeels weggerotte kozijnstijl.
Schade:
Verweerd, scheurend en/of bladderend verfwerk.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Gietijzer en staal
Gietijzer en staal
Het stalen raamkozijn is achter de verflaag in de hoek bijna helemaal weggeroest. Na uitnemen kan met moderne lastechniek het staal weer volledig worden aangeheeld.
==== Schade: ====Stalen of ijzeren onderdelen zijn geroest. Gietijzer kan zijn gebroken. Bij ernstig roesten zwelt het metaal op en valt uit elkaar. Samengestelde delen kunnen vervormen door roestvorming in de verbindingen.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Parket
Parket
Schade aan parket veroorzaakt door te vaak of verkeerd schuren.
Schade:
Parketvloeren kunnen breuken, scheuren, barsten vertonen of zijn gedeeltelijk losgekomen, opgezwollen of verzakt. Ook verkleuringen, verontreinigingen, biologische aantastingen en mechanische oppervlaktebeschadigingen door slijtage, krassen of deukjes vragen alertheid.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Schimmels en insecten
Houtaantasting door insecten
Vers boormeel en uitvliegopeningen van de houtwormkever in grenenhout.
Schade:
Het hout vertoont uitvliegopeningen en in het voorjaar ligt er vers boormeel.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen
Houtaantasting door schimmels
Ernstige zwamaantasting bij de lekdorpel van een negentiende-eeuws raamkozijn.
Schade:
Houtrot en als gevolg daarvan verlies van vorm, samenhang en sterkte. Op en in het hout zitten vruchtlichamen, sporen, schimmelweefsel en voedingsstrengen van zwammen.
Wanneer hout langdurig te vochtig is kunnen schimmels en zwammen het hout aantasten en verteren. Oorzaak is meestal lekkage of onvoldoende ventilatie. Ook kan onjuiste detaillering, onoordeelkundige isolatie of tochtwering houtrot tot gevolg hebben.
>> Informatie over oorzaak, aanpak, herstel en richtlijnen