Hoe zijn problemen door een bemaling te voorkomen

Te ondernemen acties vooraf

• Onderschat de complexiteit en potentiële effecten van een bemaling niet. Binnen de totale bouwsom is de bemaling vaak een relatief kleine kostenpost. De risico’s van een onprofessioneel voorbereide of uitgevoerde bemaling zijn echter groot.
• Laat door een voor BRL SIKB 12000 gecertificeerde bemaler of bemalingsadviseur een bemalingsadvies en bemalingsplan opstellen, conform de op het moment van opdrachtverlening geldende versie van BRL 12000, met daarin minimaal:
  - Een berekening van het benodigde debiet en de benodigde tijdsduur van de bemaling.
  - Een kaart van het invloedsgebied van de bemaling, zie het kopje ‘gevolg van bemaling.
  - Een monitoringsplan met:
  a. signaal- en interventiewaarden voor de te meten verlaging van de grondwaterstand en zetting en
  b. beheersmaatregelen bij overschrijding van de waarden.
  - De maatregelen waarmee monumenten binnen het invloedsgebied beschermd worden.
• Vraag bij de bemaler de dekking en voorwaarden van de CAR-verzekering op voor mogelijke schade aan monumenten door de bemaling.
• Maak van de monumenten binnen het invloedsgebied een bouwkundige vooropname (nulmeting, bovengronds) en stel een monitoringsplan voor de staat van de monumenten op. In het plan zijn in elk geval metingen aan vervorming opgenomen: denk hierbij aan zakkingen/zettingen, scheuren en/of hoekverdraaiingen/rotaties. Ook zijn beheersmaatregelen opgenomen.
• Inventariseer van het eigen monument en de monumenten binnen het invloedsgebied de funderingswijze en de staat van de fundering. Let hierbij minimaal op: de aanwezigheid van houten onderdelen, de aanwezigheid van paalrot of andere aantastingen/schade uit het verleden en de leeftijd van de fundering (wel/niet ouder dan 100 jaar).
  Deze informatie kan reeds aanwezig zijn bij de eigenaren van de monumenten in de omgeving (zie volgende punt). F3O heeft voor zowel houten paalfunderingen als voor funderingen op staal richtlijnen uitgegeven voor deze inventarisatie en het funderingsonderzoek in het veld. De richtlijnen zijn op te vragen/te downloaden via kcaf.nl. Schakel voor de uitvoering van funderingsonderzoek in het veld eventueel een constructeur in.
• Neem contact op met de eigenaren van de andere monumenten binnen het invloedsgebied. Informeer hen over de geplande werkzaamheden en de monitoring van hun monumenten. Vraag de bij hen beschikbare informatie op over het type fundering en de staat van het monument en de fundering (zie ook vorige punt).

Monitoring grondwaterstand signaal- en interventiewaarde

Te ondernemen acties tijdens de werkzaamheden, monumenteneigenaar is tevens initiatiefnemer van de bemaling

Als de monumenteneigenaar ook de initiatiefnemer van de bemaling is, zijn de volgende aandachtspunten en informatie(bronnen) in de fase van uitvoering van belang:

• Hou in de gaten dat de bemaling plaatsvindt conform het eerder opgestelde bemalingsadvies en bemalingsplan. Wijzigingen kunnen aanleiding geven tot aanvullende monitoring en beheersmaatregelen. Daarnaast moeten wijzigingen te allen tijde worden gemeld bij het waterschap. De wijzigingen zijn voor hen mogelijk aanleiding om de vergunning te herzien.
• Neem samen met de bemaler op gezette tijden de metingen van grondwaterstandsdaling en zetting door. Let daarbij op overschrijdingen van de signaal- (oranje) of interventiewaarden (rood) en bespreek welke maatregelen zijn genomen of moeten worden genomen.
• Monitor de staat van de monumenten (bovengronds) en de staat van de funderingen (ondergronds) en neem waar nodig beheersmaatregelen. Deel deze informatie indien van toepassing met de eigenaren van de andere monumenten.

Monumenteneigenaar is geen initiatiefnemer van de bemaling, maar monument bevindt zich binnen het invloedsgebied van de bemaling

Als het monument zich binnen het invloedsgebied van de bemaling bevindt, maar de eigenaar niet de initiatiefnemer van de bemaling is, zijn de volgende aandachtspunten en informatie(bronnen) in de fase van uitvoering of bij de start van de uitvoering van belang:

• Eis dat een bouwkundige vooropname (bovengronds) wordt uitgevoerd, eventueel aangevuld met een funderingsonderzoek (ondergronds). Bij de bouwkundige vooropname wordt minimaal gekeken naar reeds aanwezige vervormingen: zakkingen/zettingen, scheuren en/of hoekverdraaiingen/rotaties uit het verleden. Bij het funderingsonderzoek is minimaal van belang de aanwezigheid van houten onderdelen, de aanwezigheid van paalrot of andere aantastingen/schade uit het verleden en de leeftijd van de fundering (wel/niet ouder dan 100 jaar).
• Vraag bij de initiatiefnemer van het werk het bemalingsplan en monitoringsplan op. Inventariseer of de monitoring van het eigen monument hierin voldoende beschreven is. In het monitoringsplan van de bemaling moeten in elk geval metingen aan grondwaterstandsdaling en zetting zijn opgenomen. In het monitoringsplan van de monumenten moet in elk geval vervorming zijn opgenomen: denk hierbij aan zakkingen/zettingen, scheuren en/of hoekverdraaiingen/rotaties.
• Vraag bij het waterschap de watervergunning op en bij de gemeente de bouwvergunning. Houd in de gaten of de bemaling binnen de vergunde bemalingsduur (watervergunning) wordt uitgevoerd en inventariseer of de monitoring van het monument (water- en bouwvergunning) voldoende beschreven is (zie ook het vorige punt voor aandachtspunten bij de monitoring).
• Bespreek op regelmatige basis met de initiatiefnemer de monitoringsresultaten. Let daarbij op overschrijdingen van de signaal- (oranje) of interventiewaarden (rood) en bespreek welke maatregelen zijn genomen of moeten worden genomen.

Waterpassing voor monitoring ongelijkmatige zetting – rotatie