Monument van Morgen: er kan meer dan u denkt

‘In de vier video’s Monument van Morgen presenteert ERM op een heldere wijze de normen die gelden voor het verduurzamen van een monument met behoud van de culturele waarden. Dat past goed bij de onafhankelijke positie die ERM inneemt in de samenwerking tussen eigenaren, overheden en adviseurs’, aldus Hans de Witte, specialist erfgoed & duurzaamheid bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. ‘De serie maakt eigenaren bewust van de kansen die ook monumenten bieden tot verduurzaming’, vult Richard Rodenburg van de gemeente Utrecht aan.

Hans de Witte en Richard Rodenburg – eigen foto's

Eigen ervaring
‘Het is belangrijk dat mensen uit eigen ervaring spreken wanneer het gaat om verduurzamen. Je kunt het wel vanuit de overheid voorschrijven, maar dat voelt als moeten en dan werkt het veel minder goed’, stelt Hans de Witte vast. Naast zijn rol in de begeleidingscommissie van de vier video’s Monument van Morgen, die met financiële steun van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) tot stand zijn gekomen, is hij betrokken bij de video’s die de RCE zelf maakt. ‘Ook die serie “Zien verduurzamen doet verduurzamen” gaat uit van de ervaringen van de monumentenbewoners. Welke effecten hebben de verduurzamingsmaatregelen op hun wooncomfort bijvoorbeeld. Dat kunnen alleen zijzelf aan geven’.

Innovaties volgen
‘Als gemeente krijgen wij veel vragen over de mogelijkheden tot verduurzaming van een monument. Soms hebben eigenaren het idee dat er bij een beschermd monument niets mag’, vertelt Richard Rodenburg, die ook deel uitmaakte van de begeleidingscommissie voor de serie. ‘Zoals de video’s laten zien, kan er echter juist van alles. We zijn als overheden altijd heel terughoudend geweest in contact met marktpartijen. We beginnen nu na te denken of contact met marktpartijen misschien wel nodig is om uit te leggen waarom wij monumenten belangrijk vinden en waar men bij toepassen van producten rekening mee moet houden. Je gaat dan innovaties volgen en kunt dan gezamenlijk bespreken hoe die toepasbaar kunnen zijn voor het cultureel erfgoed. De slagzin “Er kan meer dan u denkt” geldt dus ook voor ons zelf, als overheid. Wij kunnen veel leren van wat de markt ontwikkelt. In gesprekken kunnen we aangeven wat nodig is om innovaties toe te kunnen passen bij monumenten’.

Maatregelen
Is de serie ‘Zien verduurzamen doet verduurzamen’ vooral gericht op de bewustwording van de eigenaren, en schetsen zij welke mogelijkheden er zijn voor monumenten, de ERM-serie gaat verder en brengt de verschillende stappen in beeld. Zoals ‘Allerlei maatregelen zijn mogelijk, maar wat leveren ze op? tot ‘Waar begin ik? De oriëntatie op isolatieproducten en –systemen.’ Met daarbij de rollen van de eigenaar, de adviseur en de informatie die bijvoorbeeld een gemeente kan aandragen.

‘De ERM-serie is daarmee een mooie aanvulling op de bewustwording die onze serie beoogt’, zegt Hans de Witte. En dat past goed bij ons programma Erfgoed en Duurzaamheid waarmee we zoveel mogelijk informatie, voorbeelden en inspiratie uit de markt, in de breedste zin van het woord, willen halen om die weer te presenteren bij de doelgroep. Daarbij kijken we overigens niet alleen naar voorbeelden van rijksmonumenten, maar ook naar gemeentelijke en provinciale monumenten. En ook naar renovatieopgaven met verduurzamingsaspecten. Als de maatregelen maar toepasbaar zijn op (rijks)monumenten. Over de volle breedte is de erfgoedsector misschien de meest lastige sector om te verduurzamen, omdat het heel snel de monumentale waarden raakt. Daarom bepleiten wij als RCE, en dat sluit ook mooi aan op de boodschap van de ERM-serie, begin in ieder geval met de basismaatregelen. Denk aan kierdichting, trek de gordijnen dicht, regel de verwarming goed in; dat betekent dat je de installatie de warmte laat afgeven waar je die het meest nodig hebt, bijvoorbeeld de woonkamer en wat minder in de hal. Dat zijn eigenlijk voorwaarden stellende stappen, alvorens over te gaan op isoleren of de installatie aan te gaan pakken. Overigens zijn deze grotere ingrepen wel degelijk noodzakelijk om de klimaatdoelen te halen. Belangrijk daarbij is vooral dat er een adviseur betrokken wordt met gevoel voor erfgoed en duurzaamheid, bijvoorbeeld een architect en een klimaatadviseur of bouwfysicus, zoals ook wordt betoogd in de serie Monument van Morgen.’

U kunt de video’s hier bekijken.