Veilig omgaan met zandsteen
Bij het bewerken van zandsteen komt zeer fijn kwartsstof vrij. Het inademen van dat stof veroorzaakt de longziekte silicose en is geclassificeerd als kankerverwekkend. Daarom verbiedt het Arbeidsomstandighedenbesluit het werken met zandsteen. Alleen voor onderhoud- en restauratiewerken aan monumenten wordt een uitzondering gemaakt. Hiertoe heeft ERM de uitvoeringsrichtlijn Steenhouwwerk - Bewerken en verwerken van natuursteen (URL 4007) uitgebreid en voorzien van een achtergronddocument. Ook is er een brochure beschikbaar.
Veilig werken
ERM heeft in samenwerking met alle betrokken partijen (branche natuursteenbedrijven, architecten, aannemers, ministerie van SZW en TNO) de maatregelen onderzocht die veilig werken met zandsteen mogelijk maken. In de uitvoeringsrichtlijn voor het bewerken en verwerken van natuursteen (URL 4007 ‘Steenhouwwerk’) zijn de maatregelen opgenomen om blootstelling van werknemers aan respirabel kwarts te voorkomen, zowel werknemers in de steenhouwerij als op de bouwlocatie. Daniël Spee, voorzitter van de Vereniging Restauratie Steenhouwers (VRS) zegt ‘verheugd te zijn met de aanpassingen, waarop VRS had aangedrongen. Het is belangrijk dat wij als bedrijfstak de verantwoordelijkheid nemen voor de gezondheid van onze medewerkers. Ook voor opdrachtgevers, architecten en adviseurs wordt nu duidelijk waar de risico’s liggen wanneer met zandsteen moet worden gewerkt. Iets wat nergens anders dan met monumenten nog toegestaan is’.
Onderzoek van TNO naar zandsteen in de Worst Case Room – foto ERM
Kiezen voor veiligheid
Maar aan het veilig werken met zandsteen gaat nog een belangrijke stap vooraf: is het wel echt nodig om bij deze restauratie zandsteen toe te passen of opnieuw toe te passen? Dat is de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever en de architect.
Het Arbeidsomstandighedenbesluit verbiedt het werken met zandsteen. Alleen voor onderhoud- en restauratiewerken aan monumenten wordt een uitzondering gemaakt. Daarbij gelden onderstaande stappen.
Inspectie SZW
Bij de wijzigingen in de URL 4007 was het ministerie van SZW nauw betrokken, naast steenhouwers, RCE, architecten, adviseurs en importeurs. SZW betaalde ook mee aan het onderzoek dat TNO in opdracht van ERM heeft uitgevoerd. Dit is het kader van het SZW-Programma Veilig Werken. Het ministerie schaarde zich daarmee achter het doel om het juist omgaan met zandsteen te bevorderen; zorgvuldige afwegingen door opdrachtgevers en overheden (vermijden van volumevergroting, inschakelen gekwalificeerde natuursteenbedrijven die aantoonbaar de juiste maatregelen hebben getroffen) en het bevorderen van veilig werken met zandsteen door natuursteenbedrijven. Daniël Spee betreurt het dat desondanks de Inspectie SZW ERM heeft laten weten ‘geen capaciteit te hebben voor een algemene, ongerichte controleactie bij een grotere hoeveelheid bedrijven. Inspectie is alleen mogelijk na een bericht over misstand bij een bedrijf of in een specifieke situatie’. ‘Zo ontstaat er toch een niemandsland waar alleen de gecertificeerde steenhouwbedrijven deze maatschappelijke zorg op zich nemen’. Hij roept daarom opdrachtgevers, architecten en adviseurs op bij aanbestedingen te selecteren op bedrijven met een certificaat voor URL 4007, ‘want alleen dan is iedereen ervan verzekerd dat zowel de kwaliteit van het product als de wijze waarop dit tot stand komt optimaal is. En dat betekent in dit geval ook veel aandacht voor de arbeidsveiligheid van werknemers in de steenhouwerij’.