Historisch metselwerk (URL 4003)

Versie 1.3 - 6 november 2020

beroepsgroep:

Metselaar, Restauratie-bouwbedrijf

werksoort:

Metselwerk

Werkzaamheden

Het principe van metselwerk is eenvoudig: bakstenen bijeengehouden met mortel. Juist omdat dit principe zo simpel is, kan het idee ontstaan dat ook het herstellen van historisch metselwerk eenvoudig is. Het tegendeel is waar: een verkeerde behandeling, materiaalkeuze of uitvoeringstechniek kan grote gevolgen hebben voor de gevel.

Een duurzaam resultaat

  • Zorgvuldige analyse van de oorzaak zorgt voor best passende oplossing
  • Juiste steen voorkomt uitspoeling zachte voegen
  • Vochthuishouding goed geregeld voorkomt schade op termijn

Wat is belangrijk bij onderhoud en herstel?

1. Vaststellen van de oorzaak van een scheur


Scheuren in metselwerk komen in diverse variaties voor. Het is van belang eerst de juiste oorzaak van de scheur te onderzoeken. Is de oorzaak bijvoorbeeld een funderingsprobleem, een gevolg van te weinig dilataties of van een roestend muuranker? Afhankelijk van de oorzaak moet een passende oplossing worden gezocht. Zonder een goede analyse van de oorzaak is de kans op onjuist herstel reëel. Na het herstel kan dan bijvoorbeeld een scheur elders in het metselwerk ontstaan. Ook is het mogelijk dat de scheur na herstel weer terugkomt.

2. Het kiezen van de juiste steen


Werkt men volgens de URL, dan is een steenkeuze volgens bestaand werk een vereiste. Daarbij gelden niet alleen esthetische eisen maar speelt ook de technische kwaliteit van de steen een grote rol. Historisch metselwerk is vaak massief uitgevoerd en verzorgt het vochttransport van binnen naar buiten. Het gaat daarbij meestal om substantiële hoeveelheden vocht. Bij het kiezen van een steen is het belangrijk met dit vochttransport rekening te houden. Een technisch verkeerde steenkeuze - bijvoorbeeld een te harde, niet waterdoorlatende steen- kan leiden tot het uitspoelen van omliggende zachte voegen (zie foto).

3. Het toepassen van de juiste voegmortel

Historisch metselwerk (vooral van voor ca. 1900) is meetal gemaakt met een kalkmortel. Als dat nodig is kan een nieuwe voeg worden aangebracht - na onderzoek naar de schadeoorzaak. De samenstelling moet zijn afgestemd op de historische materialen, de omgevingscondities en eventueel actieve schadeprocessen. Gebruik van een dichte voegmortel kan de vochthuishouding in de gevel ontregelen; in combinatie met een harde steen kan de vochtbelasting van de mortel te hoog worden. Hierdoor kan vorstschade ontstaan: uitdrukken van de voeg, vaak in combinatie met schade aan de metselmortel. Belangrijk is dat de voeg zeer open poreus is, met wijde poriën (dat is mogelijk met verschillende bindmiddelen).

Zoek een erkend bedrijf

57 erkende bedrijven voor historisch metselwerk (url 4003)
Bekijk op de kaart

Speciaal voor

Monumenteigenaren

Hoe goed herstel te garanderen?
Historisch metselwerk is wezenlijk anders dan modern metselwerk. Daarom is het verstandig herstelwerkzaamheden door een erkende aannemer te laten uitvoeren. Is uw aannemer niet erkend, vraag dan of deze aantoonbare kennis van de URL 4003 heeft. De uitvoeringsrichtlijn bevat veel informatie en een compleet overzicht van alle eisen waaraan het herstel van historisch metselwerk moet voldoen. De volledige URL 4003 is hier te downloaden.

Informatie over
groen erfgoed
Toezicht op
monumenten
Projectaanpak
restauratie
Richtlijnen
verduurzaming
Restauratoren
Register

Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM)
Bezoekadres: Utrechtseweg 12, Amersfoort. Postadres: Postbus 420, 2800 AK Gouda. Tel: 085 - 486 24 80