Roest doet metselwerk scheuren

Roest op, vaak onzichtbare, ijzeren constructieonderdelen, kan leiden tot grote schade aan het metselwerk. De stenen uit de toren en de onderbouw van de Gereformeerde Kerk in Rijssen dreigden er zelfs door naar beneden te vallen.

De Gereformeerde Kerk De Ontmoeting in Rijssen – foto ERM

Schade aan penanten
In de bijna honderd jaar oude zogenoemde Ontmoetingskerk, een gemeentelijk monument, zijn de ijzeren brugstaven flink gaan roesten. Bij de glas-in-loodramen worden de penanten daardoor naar buiten geduwd en op andere plekken in de toren doen zich ernstige scheuren en naar buiten gedrukt metselwerk voor. ‘Roest zorgt voor een flinke uitzetting’, legt Gerrit Danneberg, Commercieel Technisch Adviseur bij Wildvank Gevelspecialisten, uit. ‘De toch altijd wat poreuze metselmortel laat vocht toe. Dat zorgt voor roestvorming van de onbehandelde ijzeren onderdelen in de constructie van het gebouw. IJzer, nu veelal vervangen door roestvrij staal, is vrijwel altijd aanwezig. Vaak zichtbaar, maar nog vaker onzichtbaar, bijvoorbeeld als blinde muur- en vloerankers’.

Schade aan de penanten door roestend ijzerwerk – foto ERM

Onzichtbare oorzaak
Dat maakt het voor een eigenaar ook zo lastig, vervolgt Gerrit Danneberg. ‘Je ziet scheuren ontstaan in de gemetselde gevels, zonder een zichtbare oorzaak. Als wij dan erbij worden gehaald, is de eerste aanname roestvorming. Dat onderzoeken we door de betreffende plek of plekken open te leggen. De geroeste ankers hoeven gelukkig meestal niet te worden vervangen, alleen wanneer hun conditie dat echt nodig maakt. Meestal kunnen we volstaan met een goede anti-roest behandeling. Kozijnankers moeten helaas wel bijna altijd worden vervangen. Die blijken doorgaans toch in een te slechte staat te verkeren. Als alles is hersteld gaan we het metselwerk repareren. We volgen daarbij de Restauratieladder. Meestal komen we uit op de trede “Imiteren”. Steensoort en kleur moeten zoveel mogelijk aansluiten op het omringende metselwerk. Eén van mijn mensen, Reinald, is in staat om heel dicht bij het patina te komen. Dat is echt zijn passie, ik heb daar het geduld niet voor’.

Reinald Aalderink aan het werk in de toren – foto ERM

Veel afgebrokkelde stenen rond de sponningen van de glas-in-loodramen – foto ERM

Grote schade
Reinald Aalderink is boven in de toren aan het werk. Hij laat de verroeste brugstaaf zien in het metselwerk onder de glas-in-loodramen. En de grote schade die is ontstaan aan het metselwerk. ‘Door het roesten is het metselwerk erg gaan uitzetten en vervolgens gaan afbrokkelen. Allereerst vervangen we deze brugstaaf door een roestvrij stalen exemplaar. De andere brugstaven die niet geroest zijn gaan we behandelen met roestwerend materiaal, zodat alles constructief weer in orde is. Daarna wordt al het metsel- en voegwerk weer netjes hersteld’. Buiten laat hij zien hoe netjes dat wordt. Hij wijst op een geveldeel waar eerder een flinke scheur zat. Nieuwe steentjes, vrijwel niet meer zich in kleur onderscheidend van de oude exemplaren, zijn nu op die plek ingemetseld. Ook het voegwerk oogt authentiek. Typisch het vakwerk van een ‘gevelist’. In de kantine van het voegbedrijf staat een banier met daarop een foto van een van Reinalds oudere collega’s. Een gevelist, zo wordt hij geduid. Een mooie omschrijving voor dit vakmanschap.

De nu nog iets rodere kleur van de nieuwe stenen zal na een aantal regenbuien nagenoeg niet meer opvallen – foto ERM