Vat krijgen op de droogte
‘De droogte is een aanhoudend probleem voor groene monumenten en moet beter worden aangepakt. Op beleidsmatig niveau bijvoorbeeld, waar de provincies aan zet zijn, en de waterschappen voorschriften mee kunnen geven om het groen erfgoed beter te beschermen. De feitelijke schade aan het erfgoed moet meer in kaart worden gebracht bijvoorbeeld door monitoring en wetenschappelijk onderzoek. En voor nu zou de eerste aandacht uit moeten gaan naar de hoge zandgronden waar het problematisch is voor groene monumenten’, vat Paul Noppers van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed het rapport Aanhoudend droog samen.
Drooggevallen sloot bij kasteelbos Renswoude – foto Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed
Meer aandacht nodig bij beleidmakers droogte voor groen erfgoed
Op 31 augustus jl. bood de Minister van OCW de Tweede Kamer de uitkomsten aan van het onderzoek van de Inspectie naar de gevolgen van de aanhoudende droogte op groene monumenten. Een onderzoek dat volgde op diverse signalen over toenemende problemen voor het erfgoed door eigenaren van groene monumenten. ERM signaleerde in het tijdschrift Watergovernance de schrijnende afwezigheid van de cultureel erfgoedsector aan de landelijke Beleidstafel Droogte en besteedde er ook een drukbezochte kennisbijeenkomst over funderingsproblemen aan. Die aandacht van ERM noemt de minister ook in haar beleidsbrief. Paul Noppers, senior inspecteur bij de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed bevestigt dit. ‘Het is een van de belangrijkste aanbevelingen: zorg dat de erfgoedexperts gaan participeren in de regionale Beleidstafels Droogte’. In zijn onderzoek constateerde de Inspectie veel affiniteit met het onderwerp onder beleidsmakers. ‘De problemen worden herkend en de bereidheid om ermee aan de slag te gaan is groot’. Maar, stelt hij, ‘het moet wel worden opgepakt. Provincies kunnen beleid opstellen om groen erfgoed beter te beschermen. Wanneer zij richting de waterschappen duidelijke richtlijnen gaan formuleren om rekening te houden met groene monumenten, kunnen de waterschappen daarmee meer rekening houden. De verdringingsreeks voor oppervlaktewater biedt bijvoorbeeld mogelijkheid om groen erfgoed te beschermen ten tijde van droogte.’
Monitoring van de gevolgen van droogte
Een tweede belangrijk aandachtspunt noemt Noppers een structurele monitoring van de schade. ‘Nu zijn er diverse signalen, maar exacte kennis van de omvang van schade hebben we niet. En die heb je nodig om beleid te kunnen opstellen en om de juiste maatregelen te kunnen gaan ontwikkelen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met zeldzame stinzenflora als gevolg van de langdurige droogte? De overheid zou daarover feitelijk materiaal moeten gaan verzamelen. De WUR voerde eerder onder andere onderzoeken naar de gevolgen van droogte op eiken. Meer wetenschappelijk onderzoek zou meer inzicht kunnen bieden. En verder zouden de eigenaren droogteschade aan hun groene erfgoed ook consequent bij de RCE moeten gaan melden. Met cijfers kunnen we uiteindelijk vat krijgen op de gevolgen van de aanhoudende droogte’.
Hoge zandgronden en landgoederen
Als derde aanbeveling geeft Noppers aandacht voor de hoge zandgronden mee. ‘In het oosten van het land, Noord-Brabant en Limburg zijn de gevolgen van de droogte ernstig. Daar, in het oosten en zuiden, is het grondwaterpeil laag en er is ook nauwelijks toevoer van rivierwater. Daar hebben de landgoederen echt grote problemen’. Noppers bepleit een integrale benadering. De betreffende provincies zouden met de waterschappen en de eigenaren en OCW aan tafel moeten gaan zitten om de problemen verder in kaart te brengen en voorbereidingen voor maatregelen te gaan treffen. Per landgoed, maar ook integraal, voor het hele gebied’.
‘De aandacht die er voor de problemen van de droogte, ook voor het cultureel erfgoed nu is, moet de sector gaan verzilveren’, zegt Noppers. ‘Niet alleen projectmatig, maar ook structureel, door ervoor te zorgen dat de bescherming van groen erfgoed systematisch wordt betrokken in de kennisontwikkeling en de beleidsvorming, daar waar dat plaatsvindt.’
De Minister van OCW heeft de aanbevelingen van de Inspectie overgenomen en gaat samen met de andere overheden hier de komende tijd meer aandacht aan besteden.
Het rapport Aanhoudend droog kunt u hier te vinden.