Computers maken de jeugd warm voor timmerwerk

Wat begon als een op de traditionele houtverwerking gericht timmerbedrijf – eerst het kozijn, dan het raam, vervolgens de trap en tenslotte de voordeur – is in zestig jaar uitgegroeid tot een ERM-gecertificeerd en innovatieve timmerfabriek met tal van diensten: Cuppens & zn in Nijmegen. Met veel oog op, en daarmee ook zorg over de instroom van jonge medewerkers.

Een te restaureren deel van een monument, getekend en gezaagd – foto: ERM

Uitbreiding van diensten
Bij de entree tot het bedrijf hangen de certificaten voor timmerwerk (URL 4001 Historisch Timmerwerk) en het zijn van hoofdaannemer in de restauratie BRL 3000 ‘Erkend Restauratiebouwbedrijf’. Momenteel geeft Stef Cuppens leiding aan de bouw, en Claudio Cuppens aan de timmerfabriek. In totaal wordt aan zo’n 60 mensen werk geboden. In totaal, want naast houtverwerking wordt restauratie, renovatie, verbouw, nieuwbouw, circulair- en ecologisch bouwen aangeboden. Met daarnaast nog vastgoedbeheer en -onderhoud.

Investeren in kennis
Stef heeft als lid van de begeleidingscommissie mede aan de wieg gestaan van zowel de huidige URL 4001 als diens voorloper uit 2003. ‘Het was, begin deze eeuw, economisch gezien niet de beste tijd,’ vertelt hij, ‘en juist dan moet je investeren in kennis. Laten zien dat je geen grijze muis bent, maar met je kwaliteit geschikt bent voor speciale opdrachten’. Na het opstellen van de richtlijn kwam dus ook het implementeren ervan in het eigen bedrijf. ‘Dat heeft wel zo’n drie jaar geduurd’, herinnert Claudio zich. ‘Zoiets is een zoektocht; naar de beste wijze van documenteren, van monitoren, van het werken met check-listen en ga zo maar door. Maar de winst is enorm. Het werk is zoveel meer gestructureerd. En het kwaliteitsdenken heeft geleid, en leidt nog regelmatig, tot mooie discussies binnen het team. Over houtkeuzes, over de bewerking en over oplossingen voor specifieke opgaven’.

Interne discussie
De broers Cuppens geven als voorbeeld de houten attiek op villa Hartenstein waarin het Airborne Museum is gehuisvest. Dit attiek, een verhoging boven de kroonlijst van de gevel, is in 1944 tijdens zware beschietingen verdwenen. ‘Intern hebben we uitvoerig gestudeerd op de wijze van afwatering. Deze mocht niet naar voren, boven de ingang. Passend binnen de cultuurhistorische waarden hebben we een oplossing gevonden die de afwatering naar achteren leidt’.

De gerestaureerde lijstgevel van Villa Hartenstein/Airborne Museum – foto: Cuppens & zn

Nauwkeuriger en verleidend
In de fabriek staan diverse CNC-machines opgesteld voor de computergestuurde productie van restauratietimmerwerk. CNC is een passie van vooral Claudio, blijkt. Hij noemt het ‘een verrijking, die het mogelijk maakt nog nauwkeuriger en sneller hout te bewerken. In combinatie met de bediening. Het is geen volautomatisch proces. De vakman die het apparaat bedient, moet zelf blijven nadenken’. Zijn drive tot innovatie heeft ook te maken met zijn zorg over voldoende jonge instroom. ‘Helaas moeten we met enige regelmaat afscheid nemen van een oude rot in het vak. Jonge mensen moeten daarvoor in de plaats komen. Wat hen mede kan verleiden, en waarmee zij binnen het beroepsonderwijs al kennis maken, zijn dit soort apparaten. De combinatie van handwerk met computers triggert hen. Daarom voorzien wij ook in een leer- en werkomgeving voor BOL- en BBL-opleidingen’.

Verduurzaming
Uiteraard speelt ook het streven naar verduurzaming een belangrijke rol in het werk. ‘Verduurzaming is een tweeledig begrip, vertellen Stef en Cladio. Enerzijds door duurzaam hout in te kopen, waarbij wij onder andere samenwerken met de Vereniging Timmerwerk Restauratie en FSC Nederland. Anderzijds gaat het om verduurzaming van monumenten. Daarvoor zoeken wij naar oplossingen, zoals toegesneden profielen die een optimale combinatie vormen met duurzaam glas. En in opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf hebben we recent een succesvol verlopen proef op het voormalige defensieterrein Schaarsbergen gedaan om met vier millimeter dunne profielen bij te dragen aan kierdichting en tochtdichting, zonder het cultuurhistorische karakter geweld aan te doen.’

De schermen van een CNC-machine ondersteunen het ruimtelijk denken – foto: ERM