Nieuwe historische tegels voor Jachtslot Mookerheide

35.000 nieuwe tegels zijn er nodig voor de restauratie van Jachtslot Mookerheide. Die moeten de oude, verglaasde mozaïektegeltjes voor de jugendstil-tableaus – in zeven verschillende kleuren – vervangen. Stucwerk, tegelwerk én het hardsteen zijn in de vorige eeuw bedekt met lagen kit, tegellijm, voorstrijk, gips, cement, kunststoffen en verf. Deze afdeklagen geven naast esthetische ook technische schade aan het Jachtslot. Ze vormen een dampdichte, afsluitende laag met serieuze bouwtechnische problemen tot gevolg.

Het tegelmozaïek is nog aanwezig onder de witte afdeklaag – foto Van Dinther Bouwbedrijf

Vernieuwing, conform de Restauratieladder
Een kolfje naar de hand van Koninklijke Tichelaar, maar het is niet eenvoudig om het historisch product te reproduceren. ‘We volgen als altijd bij deze opgave de Restauratieladder. In dit geval laat de kwaliteit van de bestaande tegels niets anders toe dan vernieuwen’, aldus directeur Jan Kok. ‘Het cadmiumrood bezorgde ons de grootste kopzorgen’, vervolgt hij. ‘Het gaat ons niet alleen om de exacte kleur, ook het fabricageproces moet zo dicht mogelijk bij het oorspronkelijke liggen’. Wie achter Kok door de gigantische fabriekshal net buiten Makkum loopt, en in staat is zijn tempo bij te houden, ziet dat klei en glazuren nog steeds de belangrijkste grondstoffen en materialen zijn waar het bedrijf mee werkt. Maar ook zijn er nog alle eeuwenoude productiemethoden, zoals het handschilderwerk en de zeventiende-eeuwse faience techniek, bekend van het Delftse sieraardewerk. Terwijl ook tal van nieuwe, innovatieve technieken hun intrede doen. Want terwijl aan een enorm Delfts blauw tegeltableau wordt gewerkt, zijn enkele meters verderop twee CNC machines volop in productie.
De rondgang langs ondergrondse klei-opslag, enorme, tot 1200 graden hete ovens en allerlei oude en nieuwe productietechnieken eindigt in het laboratorium. Hier wordt voor elke opdracht de ontwikkeling van de gevraagde keramische tegels onderzocht. De kleur, de textuur, het glazuur, de glansgraad – er gaan rustig weken tot maanden overheen en honderden varianten in talloos veel minieme kleurvariaties en kleisoorten, voordat de definitieve tegel het licht ziet.

Directeur Jan Kok met de kleuren van de tegels voor Jachtslot Mookerheide – foto ERM

Twee CNC-machines in bedrijf – foto ERM

Originele uitstraling en sfeer benaderen
‘Het is ons doel om zowel het oorspronkelijke product, de tegel, als het originele productieproces zo dicht mogelijk te benaderen. Pas dan ben je ervan verzekerd dat de uitstraling en de sfeer overeenkomen met wat de architect ooit bedoelde’, licht Kok toe. ‘Restaureren betekent voor ons niet alleen het herstel van materiaal zelf, maar ook het volgen van de weg naar de productie toe. Want al kan niet alles meer zoals vroeger worden gedaan, en heb je met andere pigmenten en mineralen te maken, omdat bijvoorbeeld loodwit nu is verboden, we willen vooral ook weten hoe het ooit is gemaakt. Hoe meer je daarvan weet, hoe dichter je bij het oorspronkelijke resultaat kunt komen’. ‘Dat heeft er ook mee te maken’, vervolgt hij, ‘dat effecten als van patina en craquelé, je niet zomaar kunt nabootsen. Dat moet je niet willen. Maar je kunt er wel voor zorgen dat de tijd de kans krijgt om die uitstraling opnieuw te laten ontstaan. Je kunt het proces daarvoor als het ware al wel opstarten’.

Laboratorium – foto ERM

Inmiddels zijn de 35.000 tegels van 4 bij 4 centimeter afgeleverd en worden een voor een op de gevels van Jachtslot Mookerheide geplaatst. Zij gaan het voorheen over de tegels hagelwit gestucte jachtslot weer de oorspronkelijke grandeur geven. Lees verder.