Simon Angel maakt een eerste balans op: positief, verbindend en realistisch
Meer dan anderhalf jaar is Simon Angel nu de voorzitter van het GA-platform Restauratie. Daarnaast is hij voorzitter van de NCE, de vereniging van Erfgoed Hoveniers en zit hij in het ERM-bestuur. Indrukwekkend, zeker als je weet dat hij vijf jaar geleden nog niet zo diep in de erfgoedwereld zat. Hij neemt ons mee in zijn positieve kijk op de sector.
Simon Angel: “Voor mij is het rapport over de haperende kwaliteitsketen nog steeds heel relevant” - eigen foto
“In de sector raken de verschillende schakels steeds beter op elkaar ingespeeld, maar dat neemt niet weg dat er uitdagingen zijn”, zo merkt Angel meteen op. “Met mijn verschillende erfgoed-petten op zie ik ook waar ik graag aan bijdraag: zorgen voor verbinding, samenwerken aan vraagstukken en een krachtige erfgoed-keten. Voor mij is het rapport over de haperende kwaliteitsketen in de monumentenzorg uit januari 2022 nog steeds heel relevant. Dat rapport beschrijft de keten en benoemd uitdagingen die nog steeds actueel zijn.”
Als voorbeeld noemt hij het samen met de VAWR (Vereniging van Architecten Werkzaam in de Restauratie), de Vakgroep Restauratie en het GA-Platform georganiseerde ‘Strategisch Overleg’: de marktpartijen werken aan overkoepelende thema’s als arbeidsmarkt, herbestemming, certificering, klimaat, onderwijs en opleiding.
“We treden op als gesprekspartner en nemen initiatief. Zo verschijnt er binnenkort een rapport over instroombevordering – nee, niet alleen papier maar juist een praktisch handvat dat aansluit bij bestaande initiatieven en lokale kansen –, maar we werken ook heel concreet aan beter opdrachtgeverschap en verbeterd toezicht. Wat ik mooi vind om te zien, is dat ook hierin het goede van de geschiedenis wordt behouden, aangevuld met nieuwe inzichten voor een duurzaam erfgoed beheer en behoud”, zo vervolgt Angel.
De verdwijnende ervaring
“Wat ik moeilijk vind, is de vergrijzing en daarmee het verdwijnen van kennis en ervaring. Ik was te gast bij de opleiding Hovenier Historisch Groen van het NCE. Daar sprak ik een tuinbaas met 10 locaties in beheer en aan bod kwam het aanvragen van een SIM-subsidie. Om dat strategisch goed aan te vragen, moet je ver en strategisch vooruit kunnen kijken. En om dat te kunnen, moet je de groene locaties tot in de kleinste detail kennen en kunnen volgen. Vanaf oktober gaat hij met pensioen, maar zijn ervaring blijkt niet overdraagbaar binnen zijn organisatie: het verdwijnt dus. Dat raakt me. Kennis overdragen kunnen we redelijk goed, ervaring en inzicht behouden is een uitdaging. Gelukkig blijft hij nog verbonden aan de opleiding!”
Simon Angel vervolgt: “Vergrijzing, instroombevordering, opleiding… Deze thema’s zijn niet uniek voor de erfgoedsector, het is een breed maatschappelijk probleem. Ook hier helpt het om breed naar dit vraagstuk te kijken en oplossingen te zoeken die sector-overstijgend zijn. “
Niet alleen voor het ambacht, maar in het algemeen ziet Angel een omslag in het denken over de restauratiewereld. “Je zou kunnen zeggen dat de wereld van de monumentenzorg in al haar aspecten versnipperd was, met wél dezelfde problematiek over de hele breedte. In ambtelijk Den Haag zijn we regelmatig te vinden en ook op politiek niveau worden we gehoord. Daar komen resultaten uit. Daarnaast lopen er nu drie belangrijke onderzoeken in de sector naar de toekomst en de ontwikkelingen van de arbeidsmarkt. De resultaten daarvan worden dit najaar verwacht.“
Hij wijst daarnaast ook op de overkoepelende organisatie Ambachtelijk Vakmanschap Nederland. “Zij maken bijvoorbeeld campagnes gericht op jongeren. Vanuit daar zie je ook dat werken met de handen met tastbaar resultaat jongeren erg veel oplevert en ook stimuleert. Kijk naar het afgelopen Ambacht in Beeld Festival en de naderende opleidingsdagen 16 en 17 oktober. Ik denk dat er nu een generatie opgroeit die door alle Instagrams en TikToks in een constante vorm van digitale overprikkeling verkeren, waardoor de waardering voor het niet-digitale, het fysieke, alleen maar groeit. Als we daar als sector op kunnen inspringen, dan kunnen we daarvan profiteren.”
Dumfries House
Een boeiend voorbeeld vindt Simon Angel Dumfries House in Schotland. “Ik was daar een aantal dagen in 2019 vanuit een textiel- en ambachten-perspectief. Mijn achtergrond is namelijk anders, ik heb kunstacademie gedaan en gebruikte kunst als middel voor interventies. Natuurlijk had ik al liefde voor erfgoed en ambacht, maar daar, in het Dumfries House, in gesprek met prins (nu koning) Charles en de hele restauratie- en ambachtensector bijeen, was ik onder de indruk van de Engelse aanpak van de vraagstukken die veel op onze vragen lijken, over de inzet van ambacht en erfgoed daarbij. Heel integraal, kijkend naar de hele keten.”
GA-Platform Restauratie
Het Platform Gespecialiseerde Aannemers in de Restauratie is ontstaan in 2017 vanuit het branchegroepenoverleg dat Stichting ERM minimaal twee keer per jaar met het Nationaal Centrum Erfgoedopleidingen (NCE) organiseert. Tijdens dit overleg realiseerden verschillende branches uit de erfgoedsector zich dat ze op vele terreinen met dezelfde problemen kampen.
Het gaat daarbij bijvoorbeeld om moeizame instroom van nieuwe en jonge vaklieden, omdat er geen of zeer marginaal onderwijs in de restauratieambachten bestond. Of bijvoorbeeld dat in de aanbesteding van monumentenrestauraties de opdrachtgever/hoofdaannemer alleen kiest voor de goedkoopste inschrijving, zonder daarbij te letten op referenties of ervaring van de vaklieden. Vaak is in de praktijk de kwaliteit van het werk minder belangrijk dan de prijs en dát is een grote bedreiging voor ons nationaal erfgoed.
In het Platform Gespecialiseerde Aannemers verenigen zich toegewijde vaklieden in de restauratie voor wie het werk(proces) belangrijker is dan alleen economische winst. Kijk hier voor meer informatie.