Richtlijnen zijn niet dwingend maar inspirerend

‘Ik denk dat, als je volgens de richtlijnen van ERM werkt, je zoveel mogelijk rekening houdt met oude technieken en historische materialen’, zegt glazenier Marije Wolfswinkel in een video over haar werk. Zij publiceerde een film over een recent restauratieproject in Amsterdam. ‘Die film over de restauratie van glas-in-loodpanelen van het Sweelinck-college in Amsterdam, licht ze toe, ‘heb ik gemaakt als een moderne variant op het restauratieverslag, dat mijn opdrachtgever een mooi inzicht geeft in het uitgevoerde werk en tegelijk een onderdeel vormt van het certificatieproces’. Wolfswinkel haalde begin dit jaar haar ERM-certificaat voor het glazenierswerk, URL 4002 Glas-in-lood-panelen.

Marije Wolfswinkel aan het werk - foto: Glasatelier Lichtraamwerk

Adorno
Op de website van Marije Wolfswinkel (www.lichtraamwerk.nl) citeert ze de Duitse filosoof en kunstcriticus Theodor W. Adorno: ‘Kwaliteit wordt bepaald door de diepte waarop het werk de alternatieven in zich opneemt en ze zo beheerst’. Een uitspraak die zij zich graag ter harte neemt. ‘Want deze omschrijft goed hoe wij het vakmanschap nastreven’. Ze leerde het glazeniersvak in Barcelona, waar ze belandde na haar studie kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. In de Catalaanse hoofdstad volgde zij de opleiding Conservatie en restauratie van monumentaal gebrandschilderd glas in lood aan de Fundació Centre del Vidre. Achttien jaar geleden vestigde zij zich in Noord-Scharwoude.

Ruimte voor eigen inzicht
De ERM-richtlijnen zijn voor haar heel belangrijk, ‘omdat ze veel kennis en kunde bevatten, maar ook ruimte bieden voor eigen inzicht’. Het lood van de glas-in-loodpanelen van het Sweelinck-college was zo broos, dat restauratie in-situ niet meer mogelijk bleek. In goed overleg zijn de ramen toen verwijderd om in het atelier te kunnen worden gerestaureerd’. Ze ijvert, onder andere als voorzitter van de Ondernemers Vereniging van Glazeniers (OVG), voor het aantoonbaar maken van kennis en verantwoord restauratiewerk via certificering. ‘Wie moeite doet voor certificering toont heel veel respect te hebben voor ons erfgoed. Zeker wanneer het gaat om glas-in-lood, dat een schitterende beeldtaal is met veel iconische tekens. Daarom’ zegt zij, ‘hecht ik eraan de leesbaarheid van het raam zoveel mogelijk te behouden of te vergroten. Met het herstel van de oorspronkelijke voorstelling bewaar je iets van ons aller verhaal, iets van onze geschiedenis’.

Vertrouwen
‘Natuurlijk kost het moeite, inspanning en geld om je te laten certificeren, maar daar staat meer dan genoeg tegenover. Het vertrouwen in jou bij de opdrachtgever, het vertrouwen in jezelf bij het maken van keuzes, en toch ook niet onbelangrijk, de reflectie op jouw bedrijfsvoering, jouw wijze van archivering etc.’. Dat de animo bij collega-vakgenoten voor certificering niet altijd groot is, begrijpt ze. ‘Eerdere initiatieven van een andere organisatie waren niet zo succesvol, maar ERM heeft het later zo zorgvuldig en doorwrocht opgepakt dat ik het iedereen kan aanraden. De richtlijnen zijn nu de basis voor het werk, maar ook voor de NCE-cursussen en steeds vaker voor vergunningen en subsidies van de overheid. Certificering bewijst dat je in je werk de hoogste standaard nastreeft en niet kiest voor de makkelijkste, en daarmee minst interessante aanpak’.

Montage van een proefpaneel – foto: Anne Pauptit (De Monumentenman)

Jeugd is zo belangrijk
In de video zijn ook haar zoon en een vriend van hem aan het werk. De jeugd is zo belangrijk, aldus Marije Wolfswinkel. ‘De kennis kunnen doorgeven aan een nieuwe generatie draagt bij aan het behoud van onze geschiedenis, aan onze identiteit. En er verdwijnt al zoveel kennis, zoals bij de RCE, waar op dit geen gebied jammer genoeg nu geen specialisten meer zijn’. Daarnaast volgt ze de vernieuwing van de URL 4002 met grote belangstelling. Net als andere uitvoeringsrichtlijnen van ERM, wordt de URL 4002 aangevuld met de aandachtspunten voor het isoleren van vensters. ‘De aandacht die nu gegeven gaat worden aan verduurzaming is, ook voor ons glazeniers, essentieel. Al leent een glas-in-loodraam zich ogenschijnlijk minder voor aanpassingen, gericht op energiebehoud, er is veel mogelijk. Met voor- of achterzetramen die het aanzicht niet beschadigen kan veel worden bereikt. Ook het inpakken van panelen in ontspiegelde ruiten hoeft niet te leiden tot beeldverlies’, weet ze uit ervaring. ‘En ook voor deze vernieuwde richtlijn geldt: ‘hij is niet dwingend, maar inspirerend om op het hoogste niveau kwaliteit te leveren.’ De video is hier te zien.

Het concept voor de vernieuwde URL 4002 wordt op 10 september a.s. aan het CCvD Restauratiekwaliteit aangeboden.