Monumentinspecties: uitbreiding en automatisering richtlijn

In 2019 verscheen de eerste versie van URL 2005, de uitvoeringsrichtlijn voor de bouwkundige inspectie van monumentale gebouwen en objecten. Sindsdien is er een grote activiteit rondom deze richtlijn. Het aantal inhoudelijke onderwerpen wordt sterk uitgebreid, energie-aspecten worden toegevoegd en de stap naar inspectiesoftware wordt gezet. In deze bijdrage een overzicht van de ontwikkelingen die u op korte termijn (december 2020) op de ERM-website verwachten kunt.

De URL 2005 bevat onder meer een complete Gebrekenlijst - foto Klaas Boeder

Inspectie Handboek Monumentenwacht en NEN 2767
Eerst een stap terug, naar 2019. De aanleiding voor het opstellen van URL 2005 is gelegen buiten de monumentenzorg: de NEN 2767, een norm voor bouwkundige inspecties van al het vastgoed deed zijn intrede. De gedachte achter deze NEN, het reproduceerbaar maken van een oordeel, is goed gevallen in de wereld van het vastgoed-onderhoud. Zo goed dat deze ook op monumenten toegepast werd. Omdat het inhoudelijk deel van de NEN geheel niet is toegeschreven op monumentenzorg (veroudering is een probleem dat nogal eens wordt opgelost door het vervangen van materiaal) heeft ERM op verzoek van de Monumentenwacht een richtlijn voor het inspecteren van monumenten opgesteld. De URL 2005 combineert de systematiek van de NEN (met een reproduceerbaar oordeel) met de inhoudelijke kennis van het Inspectiehandboek van de Monumentenwacht. Per 1 juli 2019 is de richtlijn van kracht.

Grote uitbreiding van het aantal onderwerpen
De kern van de richtlijn is de Gebrekenlijst, een opsomming van bouwdelen met de gebreken die daarbij kunnen voorkomen. Bouwdelen zijn casco, binnenwanden, buitenwanden, daken etc. Alle voorkomende gebreken zijn beschreven en voorzien van een classificatie van de ernst van dat gebrek (op een schaal van 1 tot en met 6, waarbij 1 zeer goed en 6 zeer slecht betekent). Werd in 2019 gestart met een Gebrekenlijst van 44 onderwerpen (ruim 200 bladzijden), binnenkort wordt de Gebrekenlijst uitgebreid tot 61 onderwerpen. Met deze lijst zijn verreweg de meeste onderwerpen die bij een bouwkundige inspectie van een gebouw aan de orde komen beschreven. Tegelijk is ook de inhoud nog eens tegen het licht gehouden: is de tekst op alle punten duidelijk en wetenschappelijk juist? Met hulp van allerlei deskundigen bij monumentenwacht, bouwkundig adviesbureaus, TNO en RCE is de tekst volledig gereviewed.

Moleninspecties
Daar komt nog een werkgebied bij: het inspecteren van molens. Molens zijn onderhoudsgevoelig en worden daarom regelmatig geïnspecteerd op bouwkundige gebreken. Omwille van veiligheid natuurlijk, maar ook ten behoeve van planmatig onderhoud en het budgetteren. Maar een goede moleninspectie, daar komt nog heel wat bij kijken. Molendeskundigen hebben de handen ineen geslagen om te komen tot een aanvulling van de Gebrekenlijst voor het gaande werk van (de meest voorkomende typen) windmolens. Ook deze lijst wordt binnenkort afgerond. Kijk hier voor meer informatie.

Inspectiesoftware
Met zo’n grote hoeveelheid gegevens wordt het aantrekkelijk om moderne middelen in te zetten. Al langere tijd wordt gewerkt met software-pakketten die het eenvoudiger maken om de juiste gegevens te vinden en te verwerken in een rapportage. Dit verbetert de kwaliteit van het oordeel van de inspecteur en het werkt sneller. Ook voor de Gebrekenlijst van URL 2005 gaan we deze stap nu zetten: de Gebrekenlijst wordt omgezet in een vorm die eenvoudig ingelezen kan worden in inspectiesoftware. Ook de moleninspecties zullen hierin worden ondergebracht. Onder meer O-Prognose (marktleider op dit terrein), de software van Monumentenwacht Noord-Brabant en van Monuscan zullen naar verwachting gebruik gaan maken van de nieuwe URL 2005.

Signaleren van mogelijkheden tot verduurzaming
Een bouwkundige inspectie is ook een ideaal moment om eens stil te staan bij verduurzaming. De richtlijn voor het bouwkundig inspecteren van monumenten wordt daarom aangevuld met het verzamelen van gegevens over de energieprestatie. Met behulp van een efficiënte Checklist kan de inspecteur in een gesprek met de eigenaar alles op een rij zetten wat nodig is om een beeld te krijgen van de mogelijkheden. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van de gegevens die de bouwkundige inspectie heeft opgeleverd. Bij het uitwerken zijn we niet over één nacht ijs gegaan. Het eind 2019 gepubliceerde concept is uitgeprobeerd door vier monumentenwachten die ieder een woonhuis-monument hebben geïnspecteerd en getoetst op energie-aspecten. Het resultaat is op 30 september 2020 besproken tijdens een webinar met zo’n veertig inspecteurs.
De Checklist is interactief opgezet zodat aan het eind van het gesprek de mogelijkheden in beeld zijn. Uiteraard heeft dit alleen een oriënterend karakter, de Checklist is gericht op het signaleren van oplossingsrichtingen voor verduurzaming. Bewustwording van mogelijkheden is het resultaat. Voor vervolgstappen en detailuitwerking kan een duurzaamheidsadviseur met kennis van monumenten (URL 2001) worden ingeschakeld. Net als alle ERM-documenten zal de Checklist downloadable op de ERM-site zijn.

Meer informatie
Wilt u meer informatie over URL 2005 of wilt op de hoogte gehouden worden van nieuwe ontwikkelingen? Stuur een mail naar secretariaat@stichtingERM.nl.