Met dank aan Monumententoezicht.nl

‘Dank aan de tool die de ERM-site Monumententoezicht.nl is’, zegt Claudia van ’t Slot, coördinator/inspecteur Team Stadshart gemeente Amsterdam. ‘De wet- en regelgeving voor monumentenzorg mag nog zo eenduidig in elkaar lijken te zitten, de praktijk is vele malen weerbarstiger. Het is opvallend hoezeer gemeenten de wetgeving interpreteren en hoezeer zelfs binnen gemeenten, tussen inspecteurs onderling, de verschillen groot kunnen zijn. De praktische vertaalslag van wat de wetgever bedoelde ontbreekt, of beter gezegd ontbrak, want juist daarin voorziet de tool Monumententoezicht’.
Haar bij de gemeente Steenwijkerland werkende collega Eddie Koopmans vult aan: ‘De tool is met name goed voor inspecteurs en toezichthoudende ambtenaren die een algemeen takenpakket hebben, waar monumenten dus een onderdeel van zijn. Zij – en daar zijn er helaas steeds meer van – moeten het doen zonder specialistische kennis. Maar ook voor de specialisten is de tool zeer functioneel, alleen al omdat je soms op een hectische plek komt waar het lastig is het gehele overzicht goed te bewaren. De tool helpt je dan om geen stappen of zaken te vergeten’.

Vergunningvrij of niet?
Claudia van ’t Slot geeft als voorbeeld een voorgenomen vervanging van het voegwerk in een monumentale gevel. ‘Met alleen de regelgeving in de hand is het vaak heel lastig het moment te bepalen dat er nog sprake is van vergunningvrij onderhoud of dat er een vergunning moet worden aangevraagd. De tool geeft dat heel exact aan: “Als richtlijn kan worden aangehouden dat vervangen per gevel tot ca. 25 procent tot een maximum metselwerkoppervlakte van 15 vierkante meter. Wanneer er meer dan 25 procent van het voegwerk wordt vervangen is er geen sprake meer van plaatselijk herstel. Ook vergunningsvrije werkzaamheden moeten voldoen aan de onder restauratie-technische toets geformuleerde minimale kwaliteitscriteria. Tegen excessen kan worden opgetreden op basis van het algemene beschermingsartikel (artikel 11, lid 1 Mw)”.
Het komt voor’, vertelt zij, ‘dat je als inspecteur niet alleen in discussie komt met de opdrachtgever of de aannemer, maar zelfs met je eigen collega’s. Juist deze zo praktisch opgestelde richtlijnen in de tool Monumententoezicht kunnen dat soort gesprekken voorkomen. Per slot van rekening hebben we onze handen al vol aan niet-wetende, of zich als niet-wetende opstellende opdrachtgevers en helaas ook nog heel veel vooral kleine aannemers die zeggen geen idee van de kwaliteitsrichtlijnen te hebben, zoals die binnen ERM zijn opgesteld’.

Weg vinden naar kwaliteit
‘Dat is het makkelijke’, vult Eddie Koopmans aan. ‘Je hoeft dankzij de tool niet op een “gevoel” af te gaan. Je hebt alle gegevens op bijvoorbeeld de iPad bij de hand. Daarmee sta je veel sterker in een eventuele vervelend verlopende discussie’. Hij is blij te zien dat ook aannemers en architecten gebruik maken van de tool. ‘Het leidt ertoe dat vooral ook de kleinere bedrijven, die niet altijd goed zijn geïnformeerd, op die manier de weg vinden naar de uitvoeringrichtlijnen, die zo’n belangrijke rol spelen bij het behoud van de restauratiekwaliteit’.

De tool Monumententoezicht, is ontwikkeld door de stichting ERM en heeft de basis gelegd voor het landelijk Platform Monumententoezicht. Dit Platform is bedoeld voor (gemeentelijke) medewerkers die belast zijn met het toezicht op werkzaamheden aan monumenten. Het Platform wordt gesteund door de Federatie Grote Monumentengemeenten en de Vereniging van Bouw- en Woningtoezichtambtenaren. Eddie Koopmans vindt de samenhang tussen de tool, de uitvoeringsrichtlijnen en de praktijkbijeenkomsten van het platform van zeer grote waarde. ‘Die bijeenkomsten bijvoorbeeld zijn zeer praktijkgericht, waar je echt veel aan hebt’.

Juridische- en restauratietoets
Monumententoezicht.nl is vooral informatief voor bouwkundig onderlegde toezichthouders en juridisch medewerkers die niet dagelijks met een monument te maken hebben. Zij worden op een praktische en heldere wijze begeleid bij het toezichthouden. Daarbij wordt steeds onderscheid gemaakt tussen een juridische toets en een restauratie-technische toets. De site geeft aan op welke handelingen aan constructies, gevels, ramen en deuren, daken en interieur het toezicht zich richt en op basis van welke criteria geoordeeld kan worden. En vervolgens welke interventies mogelijk zijn, waarbij de website zich overigens met name richt op de bestuursrechtelijke handhaving.
De website is voorzien van een rapportagetool die het werk een stuk gemakkelijker maakt. De bevindingen op locatie kan de toezichthouder verzamelen in een e-mailbestand en verzenden naar zijn eigen adres of naar bijvoorbeeld een collega. Terug op kantoor zijn dan alle basisgegevens beschikbaar om te verwerken in een volledig toezichtrapport.

Om droevig van te worden
Claudia van ’t Slot heeft nog een goed voorbeeld. ‘Bij een Rijksmonument in het centrum van Amsterdam was flink wat houtwerk van de gevel aangetast. Datzelfde houtwerk is rond 2007 ook al vernieuwd, maar slecht onderhouden en vermoedelijk qua detaillering niet goed afgewerkt. Het zijn tenslotte slechts panelen die in de gevel zijn uitgelijnd met de kozijnindeling.

Maar bij een rijksmonument ga je geen grenen door meranti vervangen. Kijk hier voor meer informatie. Daarnaast is de wijziging van de detaillering die je hier ziet, er een om heel droevig van te worden. Hier hebben we de werkzaamheden dan ook stilgelegd en moet de eigenaar dus op zoek naar een goede ambachtsman, die dit kan namaken/herstellen en zo kan plaatsen dat het niet weer op korte termijn wordt aangetast.’

Bron: Gemeente Amsterdam