Jacques Monasch: “ERM gaat een nieuwe fase in”

Na drieënhalf jaar aan het roer te hebben gestaan neemt Jacques Monasch afscheid als voorzitter van de stichting ERM. Aan zijn liefde voor het veld en ERM ligt het niet, het wordt steeds moeilijker te combineren met zijn werk in het buitenland. “Het is mij heel goed bevallen.”

De planning is dat halverwege volgende maand Monasch de voorzittershamer gaat overhandigen aan zijn opvolger. Het bestuur van de stichting hoopt dan de procedure rondom de nieuwe voorzitter af te ronden. “ERM gaat een nieuwe fase in. De afgelopen jaren hebben wij met zijn allen hard gewerkt aan wat nodig was voor de toekomst van ERM. Dat is gelukt en daar ben ik trots op.”

Monasch zat tot 2017 in de Tweede Kamer: “Daar had ik als woordvoerder de dossiers Cultuur en Bouwen & Wonen. Dossiers waar de monumentenzorg mee te maken had. Vanuit die kant kende ik al veel bouwbedrijven in het land. Ook ERM kende ik al. Toen ik afzwaaide uit de Kamer kwam ik via onder meer Wim van der Maas en een sollicitatieprocedure bij ERM uit als nieuwe voorzitter.”

“Het bleek een voorzittersperiode te worden met twee gezichten vanwege de coronapandemie. Persoonlijk heb ik altijd veel interesse in geschiedenis en mooie gebouwen gehad. Ook de uitdagingen die er nu spelen vind ik heel interessant: het toekomstbestendig maken van het erfgoed. De verduurzaming, nieuwe functies in oude gebouwen. Hoe maak je het houdbaar voor de toekomst?”, aldus Monasch.

“We hebben de afgelopen jaren als bestuur en organisatie met elkaar de schouders eronder gezet voor ERM. Wat was nodig voor de toekomst? We hebben daarvoor een position paper gemaakt en zijn intensief in gesprek gegaan met het ministerie van OCW over de toekomst. Door allerlei oorzaken werd vorig jaar een soort tussenjaar, maar onlangs is de toekomst van ERM voor de komende jaren verzekerd door een uitbreiding van de steun en taken vanuit het ministerie. Daar zijn we hun zeer erkentelijk voor.”

Erkenning
Is het daarom een goed moment om af te zwaaien? Jacques Monasch: “Het is een erkenning van de positie van ERM. We gaan een nieuwe fase is. Er is langdurige steun, Christian Braak als nieuwe directeur, de verhuizing naar Amersfoort en een uitbreiding van de taken. Dat zou denk ik ook wel mijn boodschap aan mijn opvolger zijn: ook op andere gebieden zal ERM aan de gang moeten. Onder meer met de provincies zal onze inzet meer ‘gezwaluwstaart’ moeten gaan worden. De provincies zijn belangrijke spelers op dit beleidsterrein. Met veel eigen beleid. Het gezamenlijk toepassen van de kennis rondom de richtlijnen is belangrijk.”

In 2020 stelde Jacques Monasch in een interview dat de bouwwereld en de restauratiewereld uit elkaar groeien. Is dat nog steeds zo? “De zaken lijken nu toch anders. Door de stikstofcrisis zijn veel bouwprojecten stilgevallen en daarmee betreden veel bouwbedrijven de restauratiewereld. Dat is niet altijd goed nieuws, want niet iedereen heeft de kennis die je zou willen en ook is de toetreding in de restauratiewereld waarschijnlijk maar tijdelijk totdat de bouw weer opleeft. Gespecialiseerde bedrijven dreigen ondertussen daarmee uit de markt te worden gedrukt. Het onderschrijft voor mij de noodzaak voor het hanteren van het volgen van de richtlijnen bij het uitvragen van werk.”

Poldermodel
Moeten de richtlijnen een verplichting worden bij het werk aan monumenten? “Mensen zeggen wel eens dat we daarmee de discussie aan de verkeerde kant beginnen. Het bijzondere is dat ERM een ultiem uitvloeisel van het poldermodel is. Alle partijen zitten samen aan tafel en er is enorm veel kennis aanwezig. Dat heb ik ook wel gezegd in onze gesprekken met het ministerie. Wij ontwikkelen met elkaar in een harmoniemodel de richtlijnen. Ik vind daarom dat de overheid ons daarin ook zou kunnen steunen met minimaal die richtlijnen te hanteren bij het uitzetten van werk en bij voorkeur door het werk alleen aan te besteden aan gecertificeerde bedrijven. Het gaat tenslotte in die gevallen om de beste besteding van gemeenschapsgeld. De monumentenzorg is grotendeels een publiek domein waarin de overheid als opdrachtgever een grote rol speelt.”

De liefde voor monumenten en erfgoed is duidelijk te horen bij Jacques Monasch. “Toen ik voorzitter was ben ik op bezoek geweest bij alle andere ERM-bestuursleden. Niet op kantoor, maar op locatie. Want bij al die monumenten zijn hele bijzondere verhalen op te tekenen. Niet alleen over het gebouw zelf, maar ook over het gebruikte materiaal. Ik denk dat de behoefte aan het documenteren en uitdragen van deze verhalen alleen maar toeneemt in de toekomst. Het is vaak geweldig om te horen en zien wat al die gebouwen als geschiedenis hebben meegemaakt. Monumenten zijn verhalenvertellers!”

Jacques Monasch - foto: Julie Blik