Bundelen informatiebodemdaling moet leiden tot inzicht in aanpak funderingsherstel
Om de gevolgen van bodemdaling op de fundamenten van monumenten beter in beeld te kunnen krijgen, is de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed gestart met het verzamelen van belangrijke gegevens om deze breed ontsluiten. Dit zodat opdrachtgevers- en nemers sneller van elkaar kunnen leren.
Met de klimaatverandering dagelijks in het nieuws, en de gevolgen die voelbaar zijn in vele funderingen neemt de belangstelling naar de gevolgen van bodemdaling razendsnel toe. Michiel van Hunen, Senior specialist Conservering en Restauratie bij de Rijksdienst sprak daar onder meer over op het Nationaal Monumentencongres, tijdens de deelsessie die werd georganiseerd door stichting ERM, BOEi en Nico de Bont: “Het speelt natuurlijk al veel langer bij ons. Binnen de Rijksdienst zijn er nu twee mensen die zich specifiek bezighouden met problemen die ontstaan bij gebouwd erfgoed door bodemdaling, Gertjan de Boer en ik. Gertjan focust wat meer over de gevolgen van klimaatverandering, terwijl ik mij iets meer bezighoudt met de bodemdaling in Groningen die door de gaswinning wordt veroorzaakt.”
Michiel van Hunen: “Bodemdaling en de schade die daardoor aan monumenten ontstaat is een groot probleem.” - eigen foto
Nieuw bronnenonderzoek
Eén van de concrete resultaten om naar uit te kijken is een bronnenonderzoek dat binnenkort wordt gepubliceerd door de Rijksdienst. “In opdracht van ons zijn bestaande onderzoeken in de provincie Groningen genomen en die allemaal naast elkaar gelegd in een nieuw onderzoek. Wat we zien is dat er aan schade aan monumenten vaak verschillende oorzaken zijn die samenkomen.”
“Bodemdaling en de schade die daardoor aan monumenten ontstaat is een groot probleem. Het is niet nieuw, maar we zien wel dat er nu andere gebieden worden getroffen dan de gebruikelijke gebieden met veenbodems. Zo komen er ook ineens meldingen binnen uit bijvoorbeeld Gelderland, terwijl bij ons, en andere kennisinstellingen zoals TNO, Deltares en TUD, niet bekend was dat er door droogte daar ook problemen konden ontstaan. Daarom gaan we nu ook participeren bij onderzoek naar krimp- en zwelgedrag van kleilagen onder funderingen. Door droogte krimpt de klei waar de monumenten op staan om vervolgens weer uit te zetten als de bodem weer vochtig wordt. Dat veroorzaakt schade.”
Grondwaterstand
Het feit dat het kabinet recent bekendmaakte de grondwaterstand in delen van Nederland weer te verhogen, een regelrechte trendbreuk, stemt Van Hunen hoopvol. “Ik ben geen specialist, maar ik kan wel zeggen dat we veel negatieve gevolgen zien van een steeds verder dalend grondwaterpeil. Dat er nu gekeken gaat worden naar een stijging, lijkt me in dat opzicht goed nieuws.”
Aan de schade die ontstaat door bodemdaling liggen zoals gezegd dus een aantal factoren ten grondslag. De Rijksdienst wil bestaande informatie gaan verzamelen en beschikbaar maken. “De ondergrond, het type fundering en de gebouwen die daarop staan vormen bij elkaar een steeds verschillend pallet. We willen nu van zoveel mogelijk voorbeelden informatie, zodat we die kunnen bundelen en ervan kunnen leren. Eigenaren en bedrijven moeten straks aan de hand van de informatie die ze over een gebouw hebben vergelijkbare voorbeelden kunnen vinden. Zo helpen we mensen die bepaalde schadeverschijnselen willen verklaren of problemen willen aanpakken. We willen mensen helpen met oplossingsrichtingen en met bijvoorbeeld welk vervolgonderzoek nodig is. We weten nog veel niet en we zien dat er behoefte is aan kennis. Die willen we o.a. gaan aanbieden via de Kennisbank ”
Een scheur in een monument, ontstaan door funderingsschade - foto: Michiel van Hunen
Nieuwe richtlijn
Voor ERM zou dat kunnen betekenen dat al die kennis op den duur gaat leiden tot een nieuwe richtlijn, specifiek gericht op het herstellen van funderingsschade bij bewegingen in de bodem. “Dat zie ik op korte termijn nog niet gebeuren, maar ook hier zie ik dat als eerste stap informatie gebundeld en beschikbaar gemaakt kan worden. Zo is er bijvoorbeeld al specifieke informatie over het herstellen van houtenpaalfunderingen, samen met veel andere erfgoedpartijen kan er nog veel gedeeld worden.”
Michiel van Hunen doet dan ook graag de actieve oproep aan de lezers van deze nieuwsbrief om informatie uit de praktijk die over dit onderwerp te gaat met hem te delen. U kunt de informatie mailen naar m.van.hunen@cultureelerfgoed.nl.