Amsterdam geeft meer aandacht aan monumenten in handhavingsbeleid

Met een monumentenmatrix en een verwijzing naar www.monumententoezicht.nl geeft de gemeente Amsterdam in het bijgestelde Handhavingsbeleid Wabo meer aandacht aan monumenten. ‘De door ERM ontwikkelde Restauratieladder zetten we in om de mogelijkheden tot herstel van schade te bepalen’, licht architect en monumentenadviseur Marije Bakker toe.

Bouwdeelniveau - afbeelding: Monumenten en Archeologie, Marije Bakker

Hoogconjuctuur
In een gemeentelijk handhavingsbeleid krijgen zaken als openbare orde, veiligheid en milieu vaak de hoogste prioriteit. En bengelt erfgoed onderaan. In de hoofdstad, met al haar monumenten en UNESCO werelderfgoed, heeft Monumenten en Archeologie (MenA) dit weten te voorkomen. ‘Juist in een hoogconjunctuur als nu,’ vertelt Marije Bakker, ‘is de druk op de bestaande bebouwing en daarmee op de monumentale panden groot. Er is meer geld om al dan niet monumenten legaal aan te passen, uit te breiden en bijvoorbeeld kelders uit te diepen. Dat leidt maar al te vaak tot vernieling en onherstelbare beschadiging. In een laagconjunctuur heeft men minder te besteden, is die bouwwoede er niet en krijgt een monumentale deur een nieuwe kans, in plaats van á la minuut te worden vervangen door een Gamma-deur. Ook wordt steeds vaker bouwvergunningsvrij verbouwd, waarbij vergeten wordt dat voor de monumentale aspecten wel degelijk een omgevingsvergunning benodigd is’.

Toolkit Monumententoezicht.nl
‘Eerder heeft de gemeente een “Beleidskader Monumenten Amsterdam” vastgesteld’, vervolgt Marije Bakker, ‘waarin zowel het toetsingskader voor aangevraagde vergunningen als het kader voor toezicht is opgenomen. Dat kader heeft geleid tot een “Checklist toezicht monumenten” die toezichthouders gebruiken bij de verbouwing van een monument. In het nu bijgestelde beleid wordt ook verwezen naar de door ERM ontwikkelde toolkit www.monumententoezicht.nl. De toezichts-aspecten zoals daar worden benoemd, komen vrijwel volledig overeen met ons toetsingskader’.

Monumentenmatrix
‘Verder is een “Matrix Monumenten” ontwikkeld, waarmee de gevolgen van de schade aan een monumentaal pand kunnen worden bepaald. De monumentenadviseur van MenA bepaalt de omvang en de aantasting aan het monument. In deze stap wordt hiervoor het bouwdeelniveau en de omvang van de schade bepaald (zie illustratie). Daarbij zijn vier categorieën vastgesteld waarin de waarde, de omvang, de aantasting en de herstelmogelijkheden uitgangspunt vormen. In alle vier categorieën wordt herstel als uitgangspunt genomen. Hoe beter de schade is te herstellen, hoe lager de overtreding. Ligt de helft van het uitgehaalde plafond nog in een container voor de deur en kan dit worden teruggeplaatst? Is het mogelijk de andere, al verdwenen, helft op basis daarvan te imiteren? De zwaarte van de overtreding volgt als het ware de treden van de Restauratieladder. Is er sprake van de zwaarste categorie dan wordt, naast bestuursrechtelijke sanctie, strafrechtelijk aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie’.

Openbaar Ministerie
‘De bijgestelde VTH nota van Amsterdam maakt het ook voor het OM mogelijk tot vervolging over te gaan’, aldus Marije Bakker. ‘Eerder gedane aangiften bleven doorgaans liggen omdat het OM niet kon terugvallen op een beleidsplan van de gemeente. Daarin is nu voorzien. We gaan nu met het OM in gesprek over de wijze van optreden, bij welke overtreding wel, en bij welke niet. Van belang is tot een goede schifting te komen. Als grote gemeente, met een goed toegerust ambtelijk apparaat, kunnen wij dat ongetwijfeld beter uitzoeken dan een kleinere gemeente. We hopen hiermee ook een voorbeeld te kunnen zijn voor andere gemeenten.’

De Handhavingsnota heet voluit: Beleidsregel van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Amsterdam houdende regels omtrent de bijstelling van het Handhavingsbeleid Wabo (beleidsregels bijstelling 2021 van het Handhavingsbeleid Wabo 2e helft 2017-2018). De nota kunt u hier downloaden.