3D restauratie van beeldhouwwerk: ‘De robot interpreteert niet’
‘3D technologie bij het restaureren of vervangen van natuurstenen beeldhouwwerken, monumenten en andere cultuurhistorische elementen maakt een natuurgetrouwe productie mogelijk. Daarbij is het arbo-technisch zeer vriendelijk. En het maakt het restauratietraject voor jongeren een stuk interessanter’. Aldus Daniël Spee van Meesters-in, gespecialiseerd in het restaureren, herstellen en vernieuwen we alle mogelijke stenen objecten.
De restauratie van de beelden van de Latijnse School te Nijmegen – foto Meesters In
Eeuwenoude werkwijze
‘We werken sinds 2010 met een 3D scanner. Op basis van de computergestuurde input freest een robot het object in exact dezelfde vorm uit ruwe natuursteen. Want dat is het voordeel van een robot, die denkt niet na, en interpreteert dus ook niet. Bij bepaalde onderdelen, waar de 3D robot om technische redenen nog niet kan komen, gaat de beeldhouwer er zelf mee verder. Het is een in feite een eeuwenoude werkwijze waarbij ook in het verre verleden het object werd voorbewerkt, alvorens de kunstenaar zelf zorgde voor de finishing touch. Nu kunnen we een deel van dat zeer arbeidsintensieve, en soms ongezonde werk machinaal laten doen. Want zeker bij zandsteen komt er veel stof vrij dat schadelijk is voor onze luchtwegen’.
De beeldhouwwerker zorgt voor de finishing touch - foto Meesters In
Wereldwijde bijeenkomst
Daniel Spee vertelt over zijn eerste kennismaking met de mogelijkheden van 3D. ‘Dat was op een jaarlijkse natuursteenbeurs in Italië, waar uit de hele wereld natuursteenbedrijven bij elkaar komen. Een toen nog klein bedrijf presenteerde daar een kleine scanner. Dat fascineerde ons. We onderkenden gelijk de toepassingsmogelijkheden voor onze eigen steenhouwerij. Zo hoort preventief scannen voor het restaureren en produceren van rijk gedetailleerd beeldhouwwerk, zoals timpanen en pinakels, tot de mogelijkheden. Historisch verantwoorde correcties vinden als dat nodig is daarna plaats’. Na een bezoek aan Spanje, waar deze techniek wordt gebruikt voor het produceren van natuursteen beelden en ornamenten voor la Sagrada Familia van Antoni Gaudi, besloot Spee om deze techniek ook naar Nederland te halen.
Scan van Jacobus - foto Meesters In
Reliëfs Rijksmuseum
Een van de projecten waarbij Meesters-In met de 3D techniek aan de slag is gegaan, was het herstel van enkele kalkstenen beelden die onderdeel uitmaken van de talloze reliëfs, beelden en tegeltableaus op de gevels van het Rijksmuseum. Sommige van deze kalkstenen beelden bleken aangetast. Zo is een nieuw beeld en een timpaan gereconstrueerd. ‘Het aangetaste beeld en timpaan hebben we eerst aangesmeerd om de goede vorm te herkrijgen’, vertelt Spee. Daarna zijn het beeld en timpaan gescand. Met een computergestuurde robot zijn de modellen in exact dezelfde vorm uit de ruwe natuursteen gefreesd. Hierna is de beeldhouwer met de detaillering aan de slag gegaan’. ‘Zo wordt’, vervolgt Spee, ‘ons vak ook meer interessant voor een nieuwe, jonge generatie. Ze kunnen het ambachtelijke combineren met het innovatieve, en dat vormt een veel verleidelijkere uitdaging voor hen dan alleen het zware handwerk.’