‘Kennisontwikkeling en toezicht zijn zwak ontwikkeld’
Zorg voor monumenten – dat is mensenwerk. Het zijn de vakmensen die in de dagelijkse praktijk met de richtlijnen in de hand de kwaliteit van onderhoud en restauratie kunnen borgen. Adviseur instandhouding monumenten Klaas Boeder is er daar een van.
‘Het toezicht- en de handhaving door vooral de kleinere gemeenten, daarover maak ik me grote zorgen. Het beleid is er wel, maar toezicht op uitvoering van restauraties nadat een vergunning is verleend, ontbreekt in veel te veel gevallen. Waar de grote gemeenten nog wel mensen hebben die erop uit kunnen, en ter plekke een restauratie in ogenschouw nemen om daarover zowel de uitvoerenden als de opdrachtgever te adviseren, ontbreken die toezichthouders in de kleinere gemeenten. De RCE zou hierin een rol kunnen spelen, door gehonoreerde aanvragen voor onderhoudssubsidies gelijk te melden bij de betreffende gemeente. Zeker als het gaat om vergunningplichtige werkzaamheden kan een gemeente dan actie ondernemen’.
Klaas Boeder, als adviseur instandhouding monumenten nauw berokken bij een groot aantal restauraties, constateert dat er teveel nadruk is gelegd op het ontwikkelen van regels, en te weinig in de doorwerking daarvan. ‘Een check in de praktijk gebeurt amper’, zegt hij. ‘Die regels worden ook beter te begrijpen en te accepteren wanneer tussen een ambtenaar van de gemeente en de eigenaar van een monument een, laat ik het maar keukentafel gesprek noemen, zoals in de zorg gebruikelijk is. Het fysieke contact en de uitleg ter plekke kan heel veel helpen’. ‘Maar’, vreest Boeder, ‘die daartoe benodigde kennis ontbreekt bij veel gemeenten’.
Kennistekort
Kennis is sowieso een groot aandachtspunt voor Klaas Boeder. Hij wijst op het schreeuwende tekort aan vakmensen in de restauratiesector. ‘En wat ik daarbij dan jammer vind, is dat aannemers wel klagen, maar weinig zelf willen investeren in hun mensen. Dat geldt trouwens ook voor architecten en adviseurs, die veel meer zouden moeten werken aan het ontwikkelen en delen van vakkennis, die hun mensen vaker naar speciale opleidingen en cursussen zouden moeten sturen’.
Meer kennis, en beter onderzoek, zegt Boeder. ‘In de planvorming gaat veel mis. Wordt bijvoorbeeld vanaf de begane grond een toren in ogenschouw genomen en wordt een onderzoek op hoogte met behulp van een kraan te duur gevonden. Daarna blijkt tijdens de werkzaamheden de schade veel groter, en zie je dat de vereiste budgetten moeten worden verdubbeld of verdrievoudigd. Financiële tekorten hoeven niet te ontstaan, wanneer in het voortraject maar voldoende aan onderzoek wordt gedaan. ERM heeft daarvoor een keurig verhaal opgesteld, wat echter nu nog te weinig wordt opgevolgd’.
Vakblad gemist
Toch is Klaas Boeder over veel ook wel te spreken. ‘Want verder zijn de richtlijnen van ERM erg goed aan het landen in de sector. Je ziet gaandeweg een samenhangend geheel ontstaan, vanuit een heldere en eenduidige restauratie-ethiek. Je ziet dat de loodgieter of de schilder of gevraagd wordt om de betreffende richtlijn, of deze komt er zelf mee aanzetten. Je ziet dat de Restauratieladder waar de richtlijnen zich op baseren bekend is geworden, dat deze het nadenken over de te nemen stappen in een restauratie of onderhoudstraject stimuleert. De hele ketensamenwerking wordt erdoor beter en sterker. ERM heeft heel veel gedaan Ook in de nieuw opgezette opleidingen voor het middenkader en de vakmensen zijn deze richtlijnen nu verwerkt’.
En dat brengt Boeder toch nog even terug op de kennisontwikkeling. ‘Wat ik mis is een vaktijdschrift zoals dat bijvoorbeeld binnen de archeologische wereld bestaat. Een blad waarin kennis en ervaringen worden uitgewisseld. Waar discussies kunnen worden gevoerd, waar aannemers, architecten en anderen aan kennis- en meningsvorming kunnen doen. Zodat er van elkaar kan worden geleerd. Want dan lees ik in het blad Dakenraad een goed, gedegen artikel over een geventileerde loodbekleding op van het complex aan het Broederplein in Zeist, en dan verbaast het mij dat zoiets niet te vinden is in een speciaal op de monumentenzorg gericht medium.’