In ontwikkeling: richtlijn voor inspecteren van monumenten

Binnen de stichting ERM wordt gewerkt aan verschillende nieuwe richtlijnen, waaronder die voor een inspectiemethodiek voor gebouwde monumenten.

Het initiatief voor deze richtlijn is genomen op verzoek van de vereniging Provinciale Monumentenwachten (VPMN), diverse provincies en andere betrokkenen. Met de richtlijn wordt een objectieve, eenduidige, deskundige en onafhankelijke meting en vastlegging van de conditie van monumenten beoogd, die recht doet aan zijn cultuurhistorische waarden. Door de initiatiefnemers is vastgesteld dat verschillende voor de vastgoedmarkt ontwikkelde meetinstrumenten minder van toepassing zijn voor het gebouwde erfgoed. De betreffende NEN 2767 is weliswaar bruikbaar voor inspecties van monumenten, maar bevat geen specifieke uitwerking voor deze gebouwen. Tegelijk kan het Inspectiehandboek voor de Monumentenwacht aan bruikbaarheid winnen wanneer deze beter op de NEN 2767 wordt afgestemd. Verder is geconstateerd dat de wijze van rapporteren nu vooral bestemd is voor grote beherende instellingen. Particuliere eigenaren of stichtingsbesturen met minder bouwkundige knowhow kunnen slecht met de rapportages uit de voeren, zo blijkt.

De betrokken organisaties streven naar een uitvoeringsrichtlijn, die samenhang brengt in de verschillende inspectiemethodieken en de wijze van rapporteren geschikt maakt voor verschillende soorten opdrachtgevers. De nieuwe URL wordt ondersteund met een cursus. Onderzocht worden de wensen en de mogelijkheden om een register van erkende inspecteurs op te stellen. Het streven is een en ander eind 2017 gereed te hebben.

Gewijzigde Aanbestedingswet

De sinds 1 juli 2016 van kracht zijnde wijzigingen aan de Aanbestedingswet 2012 biedt ook voor de monumentenzorg meer mogelijkheden voor een dialoog tussen de aanbesteder en de uitvoerder.

Bewezen deskundigheid in de vorm van een certificaat kan zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer helpen. Dat bleek onder meer tijdens een door ERM, PIANOo en het Rijksvastgoedbedrijf verzorgde kennisbijeenkomst op 28 september jl. Een verslag en de presentaties van deze bijeenkomst is te vinden op de website.
Ter gelegenheid van de bijeenkomst is door PIANOo en ERM een brochure gepubliceerd Aanbesteden bij monumentenzorg. De brochure kunt u hier downloaden.

Kleur geeft karakter

Wat geeft een monumentaal gebouw zijn karakter? Natuurlijk is dat de vorm en het gebruikte materiaal, maar een monument ontleent zijn karakteristieke uitstraling ook aan de kleuren.

Elk gebouw, oud of nieuw, heeft een rijke schakering aan kleuren. De (bakstenen) muren, de daken, de deuren en de raamkozijnen, het interieur - alle onderdelen hebben een door de architect weloverwogen kleur gekregen. Die kleuren hebben vaak een onderlinge relatie, om een bepaald effect te krijgen, of bijvoorbeeld samenhang te creëren met het groen van de voortuin of het rood van de stoeptegels. De kleuren weerspiegelen meestal een bepaalde periode en de toen heersende smaak; zij zijn een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van het gebouw. Zij geven uw monument karakter.

ERM heeft voor opdrachtgevers, en dan met name particuliere eigenaren of beheerders/bewoners van monumenten, een brochure samengesteld. Hierin wordt toegelicht in welke situaties kleurhistorisch onderzoek nuttig en hoe dat wordt uitgevoerd. De brochure is hier te downloaden en/of te bestellen.

Het Modelbestek Restauratie: een update

Wat is het ook al weer?
Het Modelbestek Restauratie is een directe vertaling van de uitvoeringsrichtlijnen (URL-en) tot een bestek; een omschrijving van een uit te voeren restauratiewerk: de technische bepalingen, materialen en uitvoeringsvoorwaarden voor het onderhouden en restaureren van cultuurhistorisch waardevolle objecten en met name aangewezen Rijks-, provinciaal, of gemeentelijke monumenten. Het is niet één boekwerk, maar een verzameling bestanden die de relatie leggen tussen URL-en en de bestekprogrammatuur.

Waarom een Modelbestek voor restauraties?
Belangrijkste doelen voor dit initiatief zijn de verbetering van de kwaliteit van de restauratiebestekken, het vereenvoudigen van het bestekschrijven voor bestaand werk en het vergroten van de leesbaarheid en uitwisselbaarheid met calculatiesoftware van bestekken voor de aannemers. Architecten, aannemers en andere betrokkenen vinden dan dezelfde werkzaamheden telkens op dezelfde locatie in de STABU-systematiek.
Hierdoor is vooraf duidelijker welke werkzaamheden op welk kwaliteitsniveau worden gevraagd en worden misverstanden bij prijsvorming voorkomen, wat zorgt voor meer gelijkwaardige inschrijvingen. Ook tijdens de uitvoering liggen met een goed bestek afspraken eenduidiger vast. Voor nieuwbouw zijn de mogelijkheden voor bestekomschrijvingen veel uitgebreider beschikbaar, voor werkzaamheden aan monumenten (onderhoud, restauratie, renovatie) ontbreekt dit nog. De ontwikkeling van een Modelbestek voor werkzaamheden aan monumenten zal hier verandering in brengen.

Wat is de stand van zaken?
In oktober 2015 is een eerste versie van het modelbestek via de ERM-site ter visie gelegd. Inmiddels zijn de opmerkingen ontvangen en verwerkt in de tekst en momenteel wordt hard gewerkt aan de vertaling van de tekst in de bestekprogrammatuur van STABU Bouwbreed. De voorzieningen die binnen STABU Bouwbreed catalogus worden gecreëerd (extra paragrafen voor 'bestaand werk'/'restauratie') zullen ook door STABU worden omgezet voor Kubus Spexx/OSF. In de ontwikkelomgeving draait inmiddels de Bouwbreedversie van de URL4006 Historisch voegwerk. De verwachting is dat andere URL-en (4002, 4003, 4004, 4007, 4010) voor het einde van 2016 zullen volgen en dat de catalogus dan openbaar gemaakt wordt. Om gebruik te maken van deze bestanden zullen bureaus over een licentie voor een bestekverwerkingsprogramma moeten beschikken. Daarnaast zal er een PDF en een WORD-versie verschijnen. Deze bestanden worden gratis beschikbaar gesteld op de sites van ERM en STABU.

Wat volgt er dan nog?

• Een aansluitbestand voor de URL-en 4002, 4003, 4004, 4006, 4007 en 4010. Dit bestand, dat door de ERM zal worden uitgegeven en onderhouden, bevat specifieke restauratie-technische opmerkingen en suggesties, en kan als referentiebestek worden ingelezen in de bestekprogrammatuur en gebruikt kan worden als referentiebestek.
• De andere URL-en: 3001, 4001, 4009, 4013, 5001 zullen nog eenzelfde traject moeten bewandelen (modelbestekteksten ontwikkelen, ter visie legging via de ERM, uitwerking in de bestekprogrammatuur en aansluitbestanden maken).

Cursus
Naast het ontwikkelen van de URL-en wordt er bij het Nationaal Restauratie Centrum op 7 december 2017 een cursus 'toepassen van het restauratiebestek' gegeven om in de praktijk ervaring op te doen met het gebruik van de nieuwe catalogus en STABU Bouwbreed. Kijk hier voor meer informatie.

Platformbijeenkomst Monumententoezicht 'Wat is monumentaal aan een monument?'

Zorg dat je altijd een actuele waardenstelling hebt als je belangrijke beslissingen over een monument moet voorbereiden. De 'klassieke' redengevende omschrijving zal je niet echt helpen. Laat een bouwhistorisch onderzoek uitvoeren en maak gebruik van andere bronnen, zoals het advies van de erfgoedcommissie. Dat waren de belangrijkste conclusies die op de informatieve bijeenkomst van het Platform Monumententoezicht op 4 oktober jl. werden getrokken.

De aanleiding voor de bijeenkomst was de onduidelijkheid die bij toezicht vaak wordt ervaren. Een gemeentelijk toezichthouder moet maar zien waar te maken dat er bij werkzaamheden monumentale waarden verloren gaan. Als er zo veel onduidelijkheid is, hoe dan er zo goed mogelijk mee om te gaan? Klik hier voor het volledige verslag en de presentaties van deze middag.